Sawiro: Shiinaha oo Diyaar u ah in Soomaaliya uu la ganacsado

[Deeq A.]

Waqti dheer ka hor Shiinuhu waxa uu ahaa dalka dunida ugu dhaqaalaha badan tan iyo qarnigii 19-aad waxaana bedalay oo kaalinta Koowaad galay dalka Mareykanka oo ka faa’iideystay fursado badan oo uu heystay, kadib Shiinuhu waxa uu billaabay siyaasad cusub oo dib loogu qaabeynayo dhaqaalahiisa, isaga oo gaaray in celcelis ahaan dhaqaalihiisu sanadkii uu kordho 9.5% isaga oo uu shiinuhu sii joogteeyey horumar dhaqaalle oo joogta ah xilli aad u dheer, sida uu horay u sheegay Madaxweynaha Shiinaha Xi Jinping siyaasadda Shiinaha ee cusub waa in albaabada loo furo cidkasta oo Shiinaha la ganacsaneysa.

Shiinaha ayaa galaangal horleh doonaya in uu Afrika ku yeesho isaga oo horay u camiray Suuqyadda waaweyn ee Qaaradda Afrika  oo badeecadda Shiinahalaga laga keeno sida daadka loogu soo shubay, taas  oo ay sii sahashay wax-soosaarka Shiinaha oo ka jaban dalalka kale ee tartanka kula jira Shiinaha dalalka reer galbeedku waxa ay aaminsanyihiin in Shiinuhu uu doonayo in dhaqaalaha Afrika uu gacanta ku dhigo.

Magaladda Beijing oo aan dhowaan booqday waxa ay igu salaantay sida magaaladu ay tusaalle wanaagsan ugu noqon karto wadamada maagaladdu ay daneyneyso ee Afrika, waxaana halka laga qaabeyo nuuca ay noqonayaan waddooyinka nuucyadda kala duwan leh ee Shiinuhu uu ka hirgeliyey waddooyin badan oo Shiinaha iyo Yurub ku yaalla, kuwaas oo uu Shiinuhu dhisay iyo kuwo kale oo uu damacsanyahay in hadda uu dhiso.

Intii aan ku sugneyn magaladda Beijing innaga oo ah koox weriyayaal ah waxaan la kulanay Masuuliyiin ka tirsan dowladda Shiinaha haba ugu badnaadaan kuwa qaabilsan Qaaradda Afrika maadama aan Soomaaliya ka soconay.

Dadkii aan la kulanay waxaa ka mid ahaa Kuxigeenka Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Arrimaha Dibbadda Waaxdeeda Africa, Hu Zhang Lian waxa uu inoo sheegay in ay aad u daneynayaan Afrika oo xiriir wanaagsani kala dhexeeyo, waxa uu si gooni ah u xusay dalalka barriga Afrika, waxa uu inoo sheegay in ay hadda aad u daneynayaan Soomaaliya oo ay sugi’la yihiin inta ay maalgalin toos ah ugu sameynayaan Soomaaliya, laakiin wali ay soomaliya ka taaganyihiin duruufo aan taageereyn in Soomaliya ay u fasaxaan muwaadiniintooda in ay tagaan.

Siyaasadda Shiinaha ee halka cunug oo sanado badan dalkaa ka jirtay ayaa keeneysa in shacabku ay san u holadan in ay aadan goobaha xalilooni darrado ka jirto sida Soomaaliya oo kale, maadaama halkii qof ee waxyeello soo gaarto uu u dhigmo qoys dhan oo musiibo ku habsatay.   maadaama amnigooda iyagu ay masuul ka jihini, balse marka ay xaaladdu isbadasho gacanacsato kadan oo Shiineys ah iyo kuwo dhisaya wadooyinka ayaad lu arki doontaan meelkasta oo Soomaliyo ka mid ah.

Dhowaan Shirkad Shiineys ah ayaa heshiis la agaartay Soomaliya si dib u dhis loogu Sameeyo dekadda Hobyo ee Maamulka Galmudug, waxa ayna Shiineysku ay dhiseen dhowaan eelaboorka Boosaaso iyga oo si gooni ah u daneynaya in mashaariic horumarineyd eey ka Sameeyaan goobaha Xasillan ee Dalka Sida Somaliland iyo Putland.

In ka badan 140 Milyan oo shacabkeenna ah ayaa sanadkii la soo dhaafay ee 2017 u safray adduunka intiisa kale iyaga oo ka jawaabay baaqa madaxweyne, Xi Jinping ee ah in dhammaan ay furanyihiin irdaha ganacsiga.

Intii aan joognay Beijing dadka magaalaadda ee aan la kulanay waxa ay noo muujiyeen sida ay ugu guuleysteen dhaqankooda ku dhisan dulqaadka iyo xushmada, Beijing oo ay kunoolyihiin dad kabadan 21 milyan inkabadan 7 milyana ay u soo shaqo tagto kamana muuqato in ay tahay magaalo Buuq badan, taasna waxaa ka mahadsan wadooyinka nuucyada badan ee meelkasta maraya iyo shacabka oo qofkastaahi uu shaqo u degdegayo.

                            Warshadaha Chongqing

Magaladda Chongqing oo ay ku noolyihiin dad ka badan 30 Milyan ayaa kamid aheyd goobaha aan booqday magaladdan waa magaladda ugu weyn dal weynaha shiinaha waxa ayna ku dadaaleysa magaaladdu in ay ka hormarto dhan walba, magaaladda waxaa kunool dad soodhoweyn leh oo u diyaar ah qaabilaada dad dhaqano kala duwan leh, waxaana ka go, maamulka magaaladda in ay ku dhaqaaqaan tilaabo kasta oo u dhaweynkarta in ay hesho suuq cusub, taas oo aan ka fahmay sida masuuliyiinta shirkadaha waa weyn ee wax soosaarka Chongqing ay ugu kululaayeen in ay lakulmaan ajaanibta magaaladda booqaneysa oo ay fursad dahabi ah u arkaan in ay u shaqraxaan badeecada suuq goobka ah oo ay hayaan.

Magaalada waxaa nagu soo Dhoweeyey Gudoomiyaha Rugta Ganacsiga Chongqing Mr Qian Zhaogang oo noo sharaxay sida ganacasatada Shiineyska ah ay u daneeynayaan in ay Soomaaliya ay maalgashtaan isaga oo xusay in bartamaha sanadkan ay carwo ku soo bandhigidoonaan dalka Jabuuti, soomaaliyana ay ilgooni ah ku eegayaan.

Intii aan joognay Chongqing Waxaa nalagu casuumay in aan booqasho waqtikooban ah ku bixino warshadda baabuurta sameysa ee WANHOO oo ah shirkad tartan kulul ku wajaheysa dalka shiinaha, Wanhoo waxa ay soo saarta gawaarida looyaqaano Tricycle-ka ee sadexda taayar leh kuwaas oo isugu jira baabuur xamuulka loogu  galay oo yar yar iyo kuwa bajaajta loo yaqaano, meelaha ay shirkaddani ay daneyneysay waxaa ka mid ahaa in soomaaliya ay u soo dhoofiso baabuurtaa iyo kuwo nuucyo kala duwan leh oo loo isticmaalo waraabka iyo ka shaqeynta Beeraha, taas oo ay beeraaleyda Soomaaliyeed ka faa’iideysan karaan maadama uu qalabkani abuurayo in marqura uu soo saaro wax-soor mug leh.

Madaxweynaha Wanhoo oo aan la sheekeystay waxa uu ii sheegay in shirkaddiisu ay meelo badan oo caalamka ah ka shaqeyso gaar ahaan waxa uu si gaar ah u xusay in suuq fiican ay ku heystaan Barriga qaarada Afrika, sida dalalka Tanzania,Kenya iyo Itoobiya, soomaaliyana ay aad u daneynayaan waqtigaan iyaga oo kalsooni  kuqaba in soomaaliya ay u tahay suuq cusub oo mustaqbalka dhow ah.

Waxaan  sidoo kale booqanay shirkadda gawaarida sameysa ee LIFAN innaga oo goobjoog ka noqonay gawaari ku jirta farsamadoodii gabangabada iyo kuwo markaa naqshadooda la sameynayo, Maamulaha shirkadan Frank lau oo aan kulan la yeelnay waxa uu inoo sheegay sida ay shirkadiisu ay u daneyneyso suuqa soomaaliya oo aysan ku badneyn gawaarida shiinaha lagu sameeyo, waxa uu uu sharaxaad ka bixiyey sida ay ugu howlgalaan wadamada dariska la ah Soomaaliya si fududna ay ugu soo biiri karaan suuqyada dalkeenna.

Dal weynaha shiinaha oo dadkiisu ay gaarayaan 1.4 bilyan ayaa soo saaraya dad badan oo xirfadlayaal ah oo u baahan in farsamadooddu ay gaarto meelka baxsan dalkooda,waxaana ka muuqada meelkasta oo dalka shiinaha ka mid ah kaabayaasha dhaqaalaha oo si heersara ah loo farsameeyey, kuwaas oo soojiidashadooda gaarka ah leh.

Inkastoo dad gaaraya 30 million oo shiineys ah ay ku noolyihiin faqri haddana magaalooyinka waaweyn ee aan booqanay waxa ay u muuqdeen kuwo aan ka turjumeyn dadkss faqriga ku nool.

Si kastaba ha ahaatee Shiinuhu waxa u u muuqdaa wadan ay ka go’antahay in Soomaaliya uu la ganacsado.

Axmed-weli Xuseen Maxamuud