Musuqmaasuqii Xajka Somaliya oo la bilaabmay xukuumadda Farmaajo iyo Kheyre.

[Deeq A.]

Waraaq lagu faafiyey baraha bulashada kana soo baxday Xafiiska Ra’isul Wasaaraha, oo ku saxiixanyahay Ra’isul Wasaare ku Xigeenka Mudane: Mahdi Maxamed Guuleed (Khadar) ayaa si garab marsan sharciga iyo dawlidnimada Soomaaliya markale ay Shirkadaha caadaystay musuqmaasuqa loogu abaabulay shakhsiyaad u badan dad shaqaale u ah shirkadaha in Ra,iisul wasaare kuxigeenku ugu saxiixo heshiiska xajka sanadkan kadib markay shirkadahaasu caqabado kala kulmeen Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta oo iyadu baahisay in loo furayo shirkadaha Soomaalida in ay ka qaybqaataan xajka.

Shirkadaha duulimaadka Jubba iyo Daalo ayaa dhowr iyo tobonkii sano ee udanbeysay si xoog iyo laaluush ah ku maamulanayay xajka iyo cumrada Soomaaliya, hase ahaatee kolkii la islahaa waddanka waxaa ka dhacay isbadal, madaxda qaranka manta waxey dhaami doonaan wixii lasoomaray, arrinku waxuu noqday kadaroo dibi dhal.

Waxaa jira in sanad waliba labada bilood u horreysa wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha diinta lasoo saxiixato heshiiska xajka Wasaaradda Xajka iyo Cumarada ee Sacuudiga, mar waliba shirkadda jubba iyo daalo waxey wax walba ku bixiyaan sidii kaligood loogu qori lahaa fulinta xajka, hase ahaatee sanadkan 2018 wasaaradda ayadoo latashaneysa xukuumadda iyo madaxda qaranka waxey go’aansatay in galka xajka kusoo celiso gacanta dowladda si loogu naxariisto xaajiga aan helin adeegyada uu xaqa ulahaa, qiimaha lagu xajiyana loogu saleeyo awoodda muwaadinka soomaaliyeed.

Hadaba Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta waxey soo saartay 06/01/2018 Warmurtiyeed caddeynahaya in Maamulka Xajka Wasaaraddu masuul uga tahay xukuumadda iyo shacabkaba, dhammaan shirkadaha ka shaqeeya xajka iyo cumrada waxaa loo furay in ay usoo tartamaan ka shaqeynta xajka, si ay isu diiwaan galiyaan laga billaabo taariikhda 07/01/2018, waxaa wasaaradda si sharci ah isaga soo diiwaan galshay dhowr iyo tobon shirkadood oo ka shaqeyn doona xajka sanadkan 1439 / 2018. Nuxurka Warmurtiyeedka Wasaaradda waxuu ku dhisnaa xog uruurin iyo Talo soojeedinno ka kala yimi Guddiyada Diinta Barlamaanka Aqalka Sare, Golaha Shacabka iyo dhamaan wasaaradaha ay khusayso arrimaha Xajka, hay`adahaas dhamaantood waxey ku taliyeen in maamulka xajka iyo cumrada ay dowladu lasoo wareegto si Shirkadaha gaarka loo leeyahay ee adeegga bixiya loo helo jiho madaxbanaan oo korjoogtaysa kulana xisaabtanta adeega ay bixinayaan, xaajiga Soomaliga ahna u xajiyo si lamid ah shucuubta muslimka ah ee hadda uu aadka uga liito , Wasaaraddana Awqaaftuna ufurto dhammaan shirkadaha xajka in ay usoo tartamaan fulinta xajka waana midda ay wasaaradda ku dhaqaaqday.

Hase yeeshee warqad uu ka soo abaabulay sacuudiga ninka layiraah ABUUKAR XASSAN IBRAHIM (Abuukar Kowsar ama Abuukar Jubba looyaqiin) oo ah Wakiilka Jubba ayaa waxaa ku cadaadiyey Raisul Wasaare Cali Xassan Kheyrre iyo Raisul Wasaare xigeenka Mahdi Maxamed Guuleed (Khadar) ninka layiraah Saciid Nuur Giriirsh oo ah Xildhibaan katirsan Barlamaanka ahna Milkiilaha shirkadda jubba si uu u helo sad bursi una sii ilaashadaan lacagaha malaayiinta doolar ah ee uga soo xaroota, Xildhibaan Siciid waxuu barlamanka usoogalay in uu difaacdo sidii uu ula gaar ahaan lahaa howsha xajka.

Waxaa layaab leh in Jubba iyo Daalo ku guuleysteen adeegsiga madaxda qaranka iyo madaxda qunsuliyadda soomaalida jidda, ninka layiraa Axmed Maxamuud Diiriye looyaqaan (Macruuf) waa ku xigeenka Qunsulka jidda u fadhiya dalka in uu kamidyahay mas’uuliyiinta sida gaarka ah ugu shaqeeya Shirkadda jubba, mar walbana u sahla waraaqaha musuqmaasuqa loogu qoro wasaaradda xajka iyo cumrada sacuudiga si loogu tagrifalo awoodda looguna naas nuujiya shirkado si gaar ah looleeyahay, qofka isticmaala marwaliba qusuliyadda iyo safaaraddaba waa Abuukar Jubba oo caqabad ku ah in xajka ay maamusho xukuumadda soomaalida iyo wasaaradda diinta ee ay quseyso.

Waxaa xusid mudan in Qunsulka qunsuliyadda jidda Mudane: Siyaad Shire laga fogeeyay xubnahan sida sharci darrada ah loosameeyay, sababtuna tahay asaga oo kamid ah mas’uuliyiinta doonayo in xajka loosoo celsho wadadiisii saxda ahayd, wasaaradda awqaafta iyo diinta maamusho, umaddana cadaalad loogu qeybsho, taas oo keentay in lagala dhuunto xitaa wafdiga.

Ilo xog ogaal ah waxaan ka helnay in laba jeer liiska wafdiga ladhoodhoobay labadalay, Shirkadda Daalo marki hore qofna uguma jirin qeyla dheer iyo markii madaxooda Dubai Mr. Colaad yimid Xamar afkana furtay si xubnaha wafdiga loogu daro xubno uu ku kalsoonyahay, waxaana la sheegay in Khadar Beyle oo kamid ah wafdiga sharcidarada ah, ahna wakiilka Shirkadda Jubba ee Hargeysa uu qaraabo dhaw la yahay Ra`usal Wasaare Kuxigeenka Mahdi oo ah isagu ninka u bareeray in qalinkiisa iyo mansabkiisa loo isticmaalo wax isdaba marinta iyo musuqmaasuqa Xajka sanadkan.

Waxaa sidoo kale ku jira wafdigan ladhoodhoobay 4 nin oo dhamaan kasoo wada jeeda qoyska Raisul wasaare ku xigeenka ah, Raisul Wasaare ku xigeenka, Khadar Maxamuud jaamac (Beyle) oo lagu qoray madaxa Maaiyadda xajka ahna kuxigeenka madaxa xajka sanadka2018, Xamdi cabdiraxmaan Ismaaciil, iyo Mustafe Dagaal oo ah u qaybsanaha arrimaha Carabta ee Wasaaradda Arrimaha Dibada ee Soomaaliya, waxaa mudan in la isweydiiyo aaway gobolladii kale.

Wararku waxy intaa ku darayaan in aanwax wada tashi ama lasocodsiin ah lalama yeelan Dowlad Gobaleedyada iyo Wasaarada ay khusayso arrinta, si dhuumasha ahna loogu gudbiyey dhinaca Sacuudiga. Warar ayaa sheegaya in dhinaca Sacuudiga laga soo diiday wafdiga la dhoodhoobay ee Ra`isal wasaare ku xigeenka maadaama ay sii haysteen Wasaarada Xajka ee Sacuudiga liiska wasaaradda diintu soo gudbisay bishii Diiseembar ee sanadkii hore.
Waxaa ku jira wafdigan sida qarsoodida lagu sameeyay Maxamed xaaji ibraahin Shariif iyo Xamdi Cabdiraxmaan Ismaaciil oo ka tirsan Wasaaradda awqaafta & diinta ahna shakhsiyaad xiriir dhaw oo wada shaqayn lalleh Shirkadaha gunooyina ka qaata si joogta ah.

Ninka lagu magacaabo Cabdiraxmaan Cali Aadan oo ah sarkaal ka tirsan shirkadda Jubba si gaadh ah ula shaqeeya Wakiilka Jubba ee sacuudiga Abukar Xassan Ibraahin, waxaa lagu qoray ku xigeenka madaxa Masaaraka elektarooniga si sadbursi ugu sameeyo Jubba iyo Daalo, una ilaaliyo xuquuqda Jubba si gaar ah, dadkan waa dad aan ka tirsaneyn Wasaaradda awqaafta iyo arrimaha diinta, nasiib darrase lagu wada taxay jagooyinka wasaaraddu xaqa uleedahay in ay u magacawdo shaqaalaheeda si sihufan loogu fuliyo xajka.

Waxaa ku jira Liiska uu saxiixay Ra`iisul Wasaare ku xigeenku shakhsiyaad Xukuumada ka tirsan oo la dhihi karo waa lagu qurxiyey ama lagu xalaalaysanayaa magacooda boobkan ay shirkadahu wadaan, shaksiyaadkaasu waxay kala yihiin Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Cabdixakiin Ashkir oo isla asagu hogaaminaya Wafdiga laga garab magacaabay wafdigan xaaraanta ah, iyo Safiirka Soomaliya ee Riyaad Daahir Geele oo aan la ogayn in la war galiyey balse looga jeedo Masuulka ugu sareeya Safaaradda ayaa wafdiga ka mid ah, sidoo kale waxaan ilaa hadda aan hubin sida uga warqabo Agaasime Mustafe Dagaal oo laga yaabo ujeedada loogu daray iyana in ay tahay maadaama uu si dhaw ula socdo xiriirka wadamada Carabta ugu yaraan in uu indhaha ka qabsado heshiiskan. Masuuliyantan ayaa looga fadhiyaa in ay magacooda ka fogeeyaan ka qaybnoqshada wafdigan sharci darrada ah.

Sida aan ka helnay ilo wareedydo lagu kalsoonaan karo waxaa jirtay in casuumaaddii saxiixa maxdarka (Heshiiska) xajka sanadkan oo lasoo saxiixi doona bartamaha bisha feberaayo uu soogaaray wasaaradda bishii December, 2018, wasaaradduna dirtay xubnaha wafdiga umatali doona saxiixa heshiiska wasaaradda xajka iyo cumrada sacuudiga, wafdigan ladiray waxaa hogaaminaya Kusimaha Wasiirka Wasaaradda ahna Wasiiru Dowlaha Mudane Cabdixakiin Xassan Ashkir, waana lasoo aqbalay, dalkugalka (Vissaha) wafdigan sharciga ah wey kasoo qaateen safaaradda sacuudiga ee somaaliya dagan kenya sida kumeel gaarka ah, sidaan ogaanay wasaaradda waxey ku wargalisay arrinkan dhammaan madaxda qaranka, hase yeeshee si bareer ah ayuu Raisul wasaare ku xigeenka u saxiixay warqadda kale qarsoodida ah si wax gaar ah loogu sameeyo jubba iyo daalo, loona garab maro wasaaraddii shaqadan laheyd, muwaadiniinta soomaaliyeedna loo duudsiiyo xuquuqdoodii, xujeyda soomaaliyeedna ugu sii jiraan dhibka iyo adeeg xumida xajka ay ku hayaan jubba iyo daalo. Labadan shirkadood had iyo jeeraale waxey ku faanaan in ay awood uleeyihiin ridida wasiirada awqaafta iyo arrimaha diinta midka ay isku fahmi waayaan arrimaha xajka, sida wasiirkii u danbeeyay ee xilka laga qaaday Xildhibaan Dr. iimaan Cabdullaahi Cali oo xog lagu kalsoonaan karo ay sheegeysa in ay lug kulahaayeen xil kaqaadistiisa, kadib markuu yiri maamulka xajka waa in uu kusoo noqdo gacanta wasaaradda iyo dowladda, shirkadaha soomaaliyeedna usinnaadaan fulintiisa, markii danbe waxaa la bareeshar gareeyay madaxda qaranka si xilka uga qaadaan.

Waxaa sidoo kale waxaa socda qorshe ay kula dagaalamayaan masuuliyiinta wasaaradda oo uu ugu horeeyo Wasiiru Dowlaha iyo Wasiir ku xigeenka oo iyaguna qaaday wadadii galaafatay masuuliyiintii ka horeysay ee ahayd Xajka Wasaaradu ha maamusho.

Akhriso warqadaan.

Puntlandi.com