Sababta ay mucaaradka iyo madax goboleedyada uga dhuunteen hambalyada SSC

[Deeq A.]

Socdaalkii uu Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre uu ku tagay Magaalada Laascaanood toddobaadkii hore ayaa ahaa dhacdada ugu waynayd ee bilahan soo martay siyaasadda dalka.

Sababta ayaa ahayd laba arrin oo is-barkanaa. Tan koowaad, waa in safarku ahaa mid taariikhi ah maadaama tegista Xamse ee Laascaanood ay kaligeed ahayd cinwaan wayn oo dhigaal gooni ah. Tan labaad ayaa ahayd mirihii ka dhashay safarka oo ahaa aqoonsiga SSC-Khaatumo, inay si nabad ah u martigelisay Xukuumaddii dalka iyo inay soo bandhigtay Laascaanood dooddeeda qaran ee ku saabsan inay talada dalka wax ku yeelato ayaa ahayd wax aan laga tagi karin oo safarkani gaar u ahaa.

SSC-Khaatumo, hoggaankeeda iyo shacabkeeduba, waxay hanteen aqoonsigii koowaad oo uu maamulku ka helo Dowladda Federaalka taas oo horseed u noqonaysa inay yeelato xuquuq la mid ah kuwa Dowlad Goboleedyada kale ee dalka.

Shacabka Soomaaliyeed ayaa si wayn u soo dhaweeyay aqoonsiga Khaatumo, waxaana faaftay hambalyada loo dirayo Laascaanood iyo maamulkeeda.

Inkasta oo ay Somaliland ka hortimid socdaalka Ra’iisul Wasaaraha, taasina ay ahayd wax la filan karay marka la eego sheekada gaarka ah ee dhextaalla Hargaysa iyo Laascaanood, haddana waxaa is waydiin mudan ah, maxay saamilayda siyaasadda Soomaalidu ay uga aamuseen Khaatumo? Maxayse Dowlad Goboleedyadu hambalyada ugu diri waayeen SSC-Khaatumo?

Shanqar la’aanta musharaxiinta madaxweyne

Saamilayda siyaasadda ama kooxaha xilalka sare kasoo qabtay Jamhuuriyadda Soomaaliya ama danaynaya inay haatan qabtaan, inta badan waxaa olole siyaasi u ah midnimo iyo wadajir. Waxay hadalkooda ku bilaabaan qarannimo, hase ahaatee ka aamusidda aqoonsiga Khaatumo, wuxuu bannaanka keenay inaanu jirin mabda’ midnimo, dhammaantood ayaana ka dhuuntay hambalyada Khaatumo.

Khaatumo in la aqoonsado waxaa diidan oo bannaanka u taagan Somaliland oo xildhibaannada labada gole ee baarlamaanka ku leh 57 xubnood. Khaatumo waxay labada aqal ku leedahay sideed xildhibaan iyo labo senator. Labada tiro xisaab ahaan waa ay kala badan yihiin, marka siyaasadda la joogana siyaasiga xil-doonka ahi wuxuu eegaa waxa badan.

Khaatumo hadda waxay haystaa aqoonsi xukuumaddeed, waxayna u taagantahay sida ay qabto midnimada, waxayna gacanteeda ku haystaa 10 xildhibaan, waxaana muuqanaysa xaalkii lagu sifeeyay libaax nin ganay iyo nin galladay og.

Si kale haddii loo dhigo, arrinta doorashadu waa farac, midnimada dalkuna waa asal iyo qaddiyad qaran. Haddaba, waxyaabaha is waydiinta mudan ayaa ah, siyaasiga Soomaaliga ah ma faraca ayuu ka doorbidayaa asalka? Kii ay tahayba, jawaabta murashaxiinta ee amuuska ah ayaa sheegaysa, waana inaysan siyaasiyiinta Soomaalidu aysan Khaatumo ugu aamusin ujeed guud oo ay ka midaysan yihiin ee waa in waxa ay ku waayi karaan ka badan yahay waxa ay ku heli karaan, marka la joogo siyaasadda iyo codaynta sanaadiiqda doorashada.

Saddex Ra’iisul Wasaare oo hore—Dr. Cabdiwali Maxamed Cali Gaas, Cumar Cabdirashiid C. Sharmarke, Cabdi Faarax Shirdoon (Saacid)—iyo Madaxweyne ku xigeenka Galmudug Cali Daahir Ciid ayaa noqday kuwa keliya ee hambalyo furan u dirtay Khaatumo, waa si ka duwan dhammaan ragga safkooda ah iyo siyaasiyiinta kusoo xigta ee aan soo qaban labada xil ee sare.

Dhanka kale, Shariif Sheekh Axmed, Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, Xasan Cali Khayre, Shariif Xasan Sheekh Aadan iyo Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa ka wada aamusay waxyaabaha usoo kordhay reer Khaatumo.

Maxay dowlad goboleedyadu uga aamuseen?

Aamuska Dowlad Goboleedyadu waa mid la fahmi karo, waana mid ku dhisan saamiga guud ee ku tartanka beelaha Soomaaliyeed ee hannaanka xukunka dalka. Hirshabeelle iyo Galmudug waxay doonayaan inay hambalyada ku beddeshaan sidii wax uga goyn lahaayeen maqaamka Gobolka Benaadir.

Jubaland iyo Puntland oo la filayey inay si wayn usoo dhaweeyaan Khaatumo, aamuskooda waxaa lagu fasiray inay tahay inay libta u diidayaan Ra’iisul Wasaare Xamza oo ku saami qeybsiga ah. Hase ahaatee, ma noqon doonto marmarsiiyo si fudud looga liqi karo Laascaanood. Puntland oo aan weli si cad uga tanaasulin in dhulka SSC-Khaatumo ka tirsan yahay ayaa dad badani qabaan inay Jubaland uga indha-daboolatay hambalyada Khaatumo.

Inkasta oo Madaxweynaha Jubaland, Axmed Maxamed Islaam, uu mar ku dooday inuu Shirkii Madasha uga baxay Khaatumo darteed, haddana maqnaanta hambalyadiisa ayaa ka dhigan inay siyaasad ka ahayd.

Isha: SomaliStream