Abiy Ahmed oo war ka soo saaray xiisadda dagaal ee Eritrea + Jawaabta Asmara

[Deeq A.]

Addis-Ababa (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya, Abiy Ahmed, ayaa sheegay in dalkiisu uusan dooneynin dagaal la xiriira helitaanka Badda Cas, xilli ay soo baxayaan walaacyo ku saabsan suurta-galnimada isku dhac militari oo dhex mara Itoobiya iyo Eritrea.

“Itobiya ma lahan wax qorshe ah oo ay ula dagaallamayso Eritrea si ay u hesho marin badeed,” ayuu yiri Abiy Ahmed Khamiistii, sida lagu sheegay qoraal ay xafiiskiisu soo dhigay barta X (horey Twitter).

Wuxuu intaas ku daray in helitaanka marin badeed uu yahay arrin istiraatiiji ah oo muhiim u ah Itoobiya, maadaama ay tahay dal aan bad lahayn, balse dowladdiisu ay door bidayso in arrintan lagu xalliyo wada-hadal iyo nabad.

Walaaca laga qabo dagaal ayaa sii xoogeystay toddobaadyadii la soo dhaafay, kaddib markii Eritrea ay ku dhawaaqday abaabul ciidan oo qaran, sida laga soo xigtay hay’ad xuquuqda aadanaha u doodda.

Dhanka kale, ilo diblomaasiyadeed iyo saraakiil la hadlay wakaaladda wararka ee Reuters ayaa sheegay in Itoobiya ay ciidamo u dirtay xadka ay la wadaagto Eritrea.

Hindisaha uu Abiy ku doonayo in Itoobiya hesho marin badeed ayaa caro ka dhaliyay Eritrea, taasoo ku eedeysay Addis Ababa inay damacsan tahay la wareegidda dekedda Assab.

Eritrea oo jawaabtay

“Eritrea waxay aad ula yaaban tahay hamiga khaldan ee Itoobiya ee la xiriira raadinta marin badeed iyo saldhig ciidan – haddii ay ahaan lahayd wada-hadal ama xoog ciidan,” ayuu yiri wasiirka Warfaafinta Eritrea, Yemane Gebremeskel, Talaadadii, isaga oo soo xiganaya hadallo uu hore u jeediyay wasiirka arrimaha dibadda ee dalkiisa.

Wuxuu ugu baaqay beesha caalamka in ay cadaadis saarto Itoobiya si ay u ixtiraamto madax-bannaanida iyo midnimada dhuleed ee deriskeeda.

Sidoo kale, wuxuu waxba kama jiraan ku tilmaamay wararka sheegaya in Eritrea ay isku diyaarinayso dagaal ka dhan ah Itoobiya, isagoo eedeymahaas ku sifeeyay “been abuur.”

Haddii mar kale dagaal dhex maro labadan ciidan oo ka mid ah kuwa ugu awoodda badan Afrika, waxa uu burburin doonaa heshiiskii taariikhiga ahaa ee keenay in Abiy ku guuleysto billadda Nabadda ee Nobel 2019.

Sidoo kale, waxa uu horseedi karaa masiibo bini’aadannimo oo hor leh, iyadoo gobolka uu durba la daalaa dhacayo cawaaqibka dagaalka Suudaan.

Intii lagu jiray dagaalkii sokeeye ee Itoobiya ee socday intii u dhaxaysay 2020-2022, ciidamada Eritrea ayaa xadka ka tallaabay si ay u garab istaagaan dowladda dhexe ee Itoobiya oo dagaal kula jirtay Jabhadda Xoreynta Shacabka Tigray (TPLF).

Hase yeeshee, heshiiskii nabadeed ee lagu saxiixay Pretoria, Koonfur Afrika bishii Nofeembar 2022, ayaa abuuray xiisad cusub oo ka dhex dhalatay Itoobiya iyo Eritrea, maadaama Eritrea aysan qayb ka ahayn wada-hadalladii heshiiska.

Xiisadda Tigray

Tan iyo markaas, TPLF – oo gacanta ku haysa maamulka ku-meelgaarka ah ee Tigray, iyada oo ay oggolaatay dowladda federaalka Itoobiya – ayaa u kala jabay laba garab oo mid walba uu doonayo inuu xukumo gobolka.

Maamulka Tigray ee hadda jira ayaa eedeyn u jeediyay garabka kale, iyagoo ku eedeeyay in ay la shaqeynayaan Eritrea.

Dhanka kale, garabka mucaaradka ah ayaa dhaliilay hoggaanka maamulka Tigray ee hadda jooga, iyagoo ku eedeeyay in uusan difaacin danaha shacabka Tigray. Labada dhinacba way beeniyeen eedeymaha la isweydaarsaday.

Abiy ayaa Khamiistii baarlamaanka Itoobiya u sheegay in muddada maamulka ku-meel-gaarka ah ee Tigray la kordhiyay hal sano oo dheeraad ah, iyada oo la sameeyay wax-ka-bedel aan la faahfaahin.

Wuxuu se ka gaabsaday inuu caddeeyo in wax-ka-bedelkaasi uu ku jiro in hoggaan cusub loo magacaabo maamulka, taasoo ah arrin ay si weyn u dalbanayeen garabka mucaaradka.

“Si waafaqsan heshiiskii Pretoria, maamulka ku-meelgaarka ah wuxuu sii jiri doonaa illaa doorashada guud ee soo socota,” ayuu yiri Abiy, isagoo ula jeeday doorashada lagu wado in Itoobiya ka dhacdo 2026.