‘Maskaxiyan ayey xanuunsan yihiin’ – Xasan oo weerar xun ku qaaday mucaaradka

[Deeq A.]

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa Isniintii si adag uga jawaabay hoggaamiyeyaasha mucaaradka, isaga oo ku eedeeyay inay faafinayaan cabsi aan loo baahnayn iyo xasilooni-darro siyaasadeed halkii ay diiradda saari lahaayeen horumarka dalka.

Isagoo ka hadlayay xafladda furitaanka isbitaal laga hirgeliyay Muqdisho, Xasan Sheekh wuxuu si cad u beeniyay eedeymaha mucaaradka ee sheegaya in dowladdiisu ay waddo jid uu dalka u horseedayo jahawareer, isagoo hadalladaas ku tilmaamay kuwo marin-habaabin ah oo waxyeello leh.

“Siyaasiyiinta sheegaya in musiibo soo dhowdahay, albaabbada cadaabta la furayo, waa dad aan caadi ahayn, oo maskaxiyan xanuunsan oo u baahan in la daaweeyo,” ayuu yiri, isagoo si toos ah ugu jawaabay dhaliilaha la xiriira in maamulkiisu noqday mid kelitalis ah oo xaddidaya xorriyadda siyaasadeed.

Madaxweynaha wuxuu intaa ku daray in hadallada mucaaradku ay qeyb ka yihiin xasillooni-darrada dalka. “Dhibaatada dhabta ah ee Soomaaliya waa siyaasiyiinta,” ayuu yiri. “Waxaa jira horumar badan oo la gaadhay, waxaana muhiim ah in shacabka loo muujiyo wixii la qabtay iyo fursadaha weli jira.”

‘Eedeymaha mucaaradka’ 

Hadalka madaxweynaha ayaa daba socday eedeyn uu dhowaan jeediyay siyaasiga mucaaradka ah Cabdullaahi Sheekh Xasan, kaasoo ku andacooday in xukuumadda Xasan Sheekh ay si hoose u abaabushay ciidan gaar ah oo gaaraya 10,000 oo askari si ay u bartilmaameedsato siyaasiyiinta ka soo horjeeda.

Mucaaradku, iyagoo aan bixin caddeyn rasmi ah, waxay sheegeen in ciidankaasi uu ka howlgalo meel ka baxsan hay’adaha rasmiga ah ee amniga Soomaaliya, islamarkaana loo xilsaaray in uu hubka ka dhigo siyaasiyiinta mucaaradka.

Xasan Sheekh si toos ah uma uusan xusin eedeymahaas, balse hadalladiisa la xiriiray cabsi gelinta siyaasadeed waxay u muuqdeen kuwo si dadban ugu jawaabaya. Ilaa iyo hadda, dowladda Soomaaliya wax bayaan rasmi ah ah kama aysan soo saarin jiritaanka ciidankaas la sheegay, mana jirto ilo madax-bannaan oo xaqiijin kara sheegashadaas.

Xiisadda siyaasadeed ayaa cirka isku shareertay iyadoo la isku diyaarinayo doorashada 2026, xilli xisbiyada mucaaradka iyo qaar ka mid ah dowlad-goboleedyada ay qaadaceen howlaha diyaarinta doorashada ee ay waddo guddiga doorashooyinka.

Puntland iyo Jubbaland ayaa si cad uga hor yimid sida ay dowladda federaalku u maamushay geeddi-socodka doorashada, iyagoo ku andacoonaya in ay jiraan caqabado siyaasadeed iyo kuwo amni.

Mucaaradku waxay Madaxweyne Xasan Sheekh ku eedeeyeen in uu hareer maray hay’adaha madax-bannaan, isla markaana uu sameeyay isbeddel sharciyeed si uu u dhiso guddi doorasho oo aan lahayn sharciyad, taasoo ay ku tilmaameen isku day lagu xaqiijinayo natiijo doorasho oo horay loo sii qorsheeyay.

Qaar ka mid ah hoggaamiyeyaasha mucaaradka ayaa xitaa ku hanjabay inay abaabuli doonaan doorasho kale oo iskeed u madaxbannaan, haddii dowladda aysan furin wadahadallo ballaaran oo siyaasadeed.

‘Cabasho la xiriirta dhaqaalaha’

Mucaaradku ma ahan oo kaliya kuwa diidan habka loo maamulayo doorashooyinka, balse waxay sidoo kale dhaliileen siyaasadaha dhaqaalaha ee xukuumadda, iyagoo ku eedeeyay in ay hirgelisay nidaam canshuur oo caddaalad-darro ah oo curyaamiyay ganacsiyada Muqdisho, gaar ahaan suuqa Bakaaraha oo ah xarunta ganacsiga ugu weyn ee caasimadda.

Ganacsatada ayaa dibadbaxyo ka dhigay magaalada, iyagoo ka cabanaya kororka canshuuraha, taasoo ay sheegeen in ay sababtay shaqo la’aan baahsan iyo dhibaato dhaqaale.

Sidoo kale, mucaaradku waxay dowladda ku eedeeyeen in ay si gaar ah ugu xagliso ganacsiyada la xiriira xulafada siyaasadeed ee madaxweynaha, taasoo ay sheegeen in ay sii xoojisay kala duwanaanta dhaqaale iyo sinaan la’aanta fursadaha ganacsiga.

Si kastaba ha ahaatee, Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud wuxuu ku adkeystay in Soomaaliya horumar la taaban karo sameyneyso, isaga oo tusaale u soo qaatay aqoonsiga caalamiga ah ee sii kordhaya iyo casuumadaha uu dalku ka helayo shirarka waaweyn ee caalamka, sida Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay—oo muddo dheer Soomaaliya laga waayey.

Mucaaradku waxay sidoo kale ku eedeeyeen xukuumadda in ay adeegsaneyso hay’adaha amniga si loogu cadaadiyo mucaaradka, iyagoo sheegay in ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed iyo hay’adaha kale ee amniga loo isticmaalayo in lagu cabburiyo siyaasiyiinta ka soo horjeeda dowladda halkii lagu sugi lahaa amniga qaranka.

Dowladda weli kama aysan jawaabin si toos ah eedeymahan, hase yeeshee, hadallada Madaxweyne Xasan Sheekh ee la xiriiray doorka siyaasiyiinta iyo baahida loo qabo in diiradda la saaro horumarka, waxay u muuqdaan kuwo si dadban uga falcelinaya dhaliilahaas.