Kooxda Fatax oo Mareykanka u bandhigtay shirqool yaab leh oo ka dhan ah Xamaas

[Deeq A.]

Maamulka Falastiin, ee ay hoggaamiso kooxda Fatax ayaa u sheegay dowladda Mareykanka in ay diyaar u yihiin inay “la-dagaalamaan” Xamaas haddii ay taasi tahay qiimaha looga baahan yahay si ay ula wareegaan gacan ku haynta Marinka Gaza, xilli ay arrintaas u bandhigayeen ergeyga arrimaha Bariga Dhexe ee madaxweynaha Mareykanka Donald Trump, sida uu ogaaday wargeyska Middle East Eye (MEE).

Qorshahan ayaa salaasadii lasoo dhaafay loo soo bandhigay Steve Witkoff intii lagu guda jiray kulan ka dhacay magaalada Riyadh, waxaana soo bandhigay Xuseen Al-Sheikh, oo ah sarkaal sare oo Falastiini ah, laguna tilmaamo inuu noqon karo beddelka madaxweynaha da’da ah ee Falastiin, Maxamuud Cabbaas, sida uu Middle East Eye u sheegay ilo-wareed lagu kalsoon yahay oo Falastiini ah.

Qorshaha Maamulka Falastiin ayaa saadaalinaya in Marinka Gaza ay maamusho guddi ay aqlabiyaddoodu ka baxsan tahay Marinka.

Kulanka dhexmaray ergayga xallinta khilaafaadka Bariga Dhexe ee Trump iyo Sheikh ayaa waxaa fududeysay Boqortooyada Sacuudi Carabiya, kaddib codsi uga yimid Maamulka Falastiin, markii uu Witkoff diiday codsiyadoodii ahaa inay ku kulmaan magaalada Ramallah ee Daanta Galbeed ee la haysto, sida uu sheegay ilo-wareedku.

Witkoff ayaa markii dambe u safray Israa’iil si uu ula kulmo Ra’iisul Wasaare Benjamin Netanyahu. Waxaa xusid mudan, inuusan wax walaac ah ka muujinin inuu safar ku tago Gaza, isagoo noqday Arbacadii lasoo dhaafay sarkaalkii ugu horreeyay ee Mareykan ah oo booqda Gaza muddo 15 sano ah.

Sacuudi Carabiya ayaa dhex-dhexaadisay kulanka u dhexeeyay Mareykanka iyo Maamulka Falastiin, laakiin ma aysan dib u eegin qorshaha ka hor inta aysan Maamulka Falastiin u bandhigin Witkoff, ayuu yiri ilo-wareedku.

Waa ayo Ziyaad Abu Camar – Ninka maamulka Falastiin u qaabilsan Gaza?

Ziyaad Abu Camar, oo ka mid ah la-taliyeyaasha muddo dheer u shaqeynayay Madaxweynaha Falastiin Maxamuud Cabbaas, ayaa la filayaa inuu noqdo hoggaamiyaha rasmiga ah ee Marinka Gaza, isagoo hoggaamin doona guddiga. Waxaa loo magacaabi doonaa ku xigeenka Ra’iisul Wasaaraha Falastiin Maxamed Mustafa, iyadoo la siin doono awoodo cusub oo aad u ballaaran.

Abu Camar wuxuu ku dhashay Marinka Gaza sannadkii 1950-kii. Waxaa laga yaaba inuu noqdo mid uu aqbali karo maamulka Trump, maadaama uu isaguna yahay muwaadin Mareykan ah. Wuxuu shahaadada PhD ka qaatay Jaamacadda Georgetown, wuxuuna soo noqday Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Falastiin intii u dhexeysay 2013-kii illaa 2024-kii.

Abu Camar ayaa si firfircoon uga shaqeynayay sidii loo soo celin lahaa awoodda Maamulka Falastiin ee kooxda Fatah ee Gaza. Wuxuu horey uga soo horjeestay maalgelinta dib-u-dhiska marinka la go’doomiyay kaddib dagaalkii 2014-kii.

“Marka ay dadku ka hadlayaan dib-u-dhiska, waxay ka hadlayaan ku soo noqoshada [Maamulka Falastiin] ee Gaza iyo in Gaza ay maamusho dowlad midnimo qaran ah… Uma maleynayo in dib-u-dhisku uu dhici lahaa haddii kale,” ayuu u sheegay wargeyska Wall Street Journal waqtigaas.

Mareykanka oo shaki Ka muujiyay awoodda maamulka Falastiin

Dhiirrigelintii Maamulka Falastiin ay siiyeen maamulka Trump, ee aheyd in ay diyaar u yihiin inay la dagaallamaan Xamaas, ayaa waxaa meesha ka saaray sarkaal sare oo ka tirsan difaaca Mareykanka, oo u sheegay Middle East Eye in ay u egtahay “riyo maalmeed”, isagoo intaa ku daray in ay u baahan doonaan taageero ciidan iyo laga yaabo in ay u baahdaan ciidamo ka socda dowladaha kale ee Carabta ama qandaraaslayaal gaar ah.

Maamulka Falastiin waxaa awood badan ku leh xisbiga cilmaaniga ah ee Falastiin, ee Fatax.

Sannadkii 2007, waxaa dagaal dhex maray Fatax iyo Xamaas oo Islaami ah kaddib markii ay Xamaas ku guuleysatay doorashooyinkii baarlamaanka Falastiin ee sannadkii ka horreeyay. Ugu dambeyntii, Xamaas ayaa xoojisay awooddeeda Gaza, halka Fatax ay xoojisay awooddeeda Daanta Galbeed ee la haysto. Dadaalladii lagu heshiisiin lahaa labada dhinac ayaa fashilmay.

Xamaas ayaa ceebeysay Israa’iil iyo Maamulka Falastiin iyagoo muujiyay taageeradooda ballaaran ee shacabka Gaza iyo abaabulkooda ciidan intii lagu guda jiray maxaabiis is-weydaarsi heer sare ah oo dhacay toddobaadyadii la soo dhaafay.

Cutubyada ciidanka Xamaas ayaa si xor ah uga dhaqaaqay gudaha Gaza, waxayna sugeen is-weydaarsi maxaabiis oo si wanaagsan loo soo agaasimay oo ay goob-joog ka ahaayeen dadweyne Falastiini ah oo aad u faraxsanaa.

Israa’iil waxay sheegtay in ujeeddada dagaalkeedu ay tahay in gebi ahaanba la ciribtiro Xamaas.

Bandhigyadaas ayaa cadaadis lixaad leh saaray Maamulka Falastiin, oo horayba loogu tixgelin jiray mid musuqmaasuq ah oo la shaqeeya Israa’iil, indhaha inta badan shacabka Falastiin ee ku nool Daanta Galbeed ee la haysto.

Hadda, Maamulka Falastiin ayaa si quus ah ugu dagaallamaya in aan gebi ahaanba dhinac loo dhigin tan iyo markii madaxweyne Trump uu ku soo laabtay Aqalka Cad. Tan iyo horraantii bishii December, waxay go’doomin ku hayeen xerada qaxootiga ee Jiniin, iyagoo weerarayay dagaalyahannada iska caabbinta Falastiin.

Tahani Mustafa, oo ah falanqeeyaha sare ee arrimaha Falastiin ee Kooxda Xasaradaha Caalamiga ah (International Crisis Group), ayaa weerarka ku tilmaamtay “mid ismiidaamin ah” iyo isku daygii ugu dambeeyay ee lagu muujinayo in Maamulka Falastiin uu weli leeyahay awood ciidan.

“Maamulka Falastiin wuxuu ka walaacsan yahay haddii maamul cusub uu ka dhasho Gaza oo aan iyagu ahayn, in dhammaan maalgelintooda loo weecin doono meel kale. Cabsideeda ugu weyn ayaa ah in culeyska siyaasadeed uu ka guuro Daanta Galbeed una guuro Gaza, kana tago iyaga oo gacma maran oo cidlo ah,” ayay Mustafa horey ugu sheegtay Middle East Eye.

Hoggaanka da’da ah ee Ramallah ayaa ahaa udub-dhexaadka qorshaha maamulkii Biden ee ku aaddan maamulka Gaza ee dagaalka kaddib, laakiin madaxweyne Trump wax yar ayuu ka soo hadal qaaday Maamulka Falastiin.

Xaqiiqdii, wax dan toos ah kama uusan muujin Gaza, oo uu ku tilmaamay “goob haatan uun burbursan.”

Wuxuu ugu baaqay Urdun iyo Masar inay aqbalaan Falastiiniyiinta ka imaanaya Gaza, isagoo yiri, “Waxaan u baahannahay inaan goobtaas gebi ahaanba ka sifeyno wixii dhib ku ah.”

Maamulka Falastiin oo ku dhax jira Sacuudi Carabiya iyo Imaaraadka Carabta

Intii lagu guda jiray xilligiisii koowaad ee xafiiska, madaxweyne Trump wuxuu hoos u dhigay xiriirkii diblomaasiyadeed ee Maamulka Falastiin isagoo xiray qunsuliyadda Mareykanka ee Falastiiniyiinta ee Qudus, sidoo kale wuxuu xiray xafiiskii Ururka Xoreynta Falastiin (PLO) ee Washington DC. PLO waa isbahaysi ka kooban kooxaha Falastiiniyiinta oo uu hoggaamiyo Maamulka Falastiin.

Wiilka uu soddogga u yahay ahna la-taliyihiisa, Jared Kushner, ayaa aad u necbaa Maamulka Falastiin, wuxuuna isku dayay inuu carqaladeeyo iskaashi kasta oo dhexmara Mareykanka iyo Maamulka. Xiisadahaas ayaa gaaray heerkii ugu sarreeyay markii Trump uu gooyay kaalmadii uu siin jiray Maamulka Falastiin. Kushner wuxuu soo jeediyay bishii Maarso 2024 qorshe ah in Falastiiniyiinta si qasab ah looga barakiciyo Marinka Gaza.

Sarkaal sare oo hore oo Mareykan ah ayaa horey ugu sheegay Middle East Eye in Maamulka Falastiin ay u badan tahay in ay wajihi doonaan caqabad adag sidii ay taageero uga heli lahaayeen maamulka Trump.

Gaza waxay fursad u siisay dhaliilaha ugu weyn ee Maamulka Falastiin ee Khaliijka Carabta, Imaaraadka Carabta, si ay ugu riixaan isbeddel hoggaamineed oo Falastiini ah. Imaaraadka Carabta waxay sheegeen in ay diyaar u yihiin in ay ciidamo nabad-ilaalin ah u diraan Gaza haddii Maamulka Falastiin dib-u-habeyn lagu sameeyo iyadoo Cabbaas uusan qeyb ka aheyn.

Sarkaal Masri ah ayaa horey ugu sheegay Middle East Eye in Cabbaas uu “aad uga carooday” soo jeedintaas.

Waxaa jira khilaaf u dhexeeya Cabbaas, oo Daanta Galbeed xukumayay doorasho la’aan tan iyo 2006-dii, iyo ninkii xoogga badnaa ee Fatax ee Gaza, Maxamed Dahlan, oo ka tirsan culumada cilmaaniga ah ee Falastiin.

Dahlan wuxuu degan yahay Imaaraadka Carabta, waxaana ergey u ah qoyska xukuma Imaaraadka Carabta ee Al-Nahyan. Dahlan waa laga saaray Fatax, laakiin wuxuu ku haystay taageero gudaha Gaza iyo Daanta Galbeed ee la haysto isagoo adeegsanaya Isbaheysiga Fatax-Dimuqraadiyadda Isbeddel-doonka.

Sacuudi Carabiya waxay noqon kartaa udub-dhexaadka mustaqbalka Marinka Gaza. Ka sokow haysashada dhaqaale lagu dib-u-dhisayo marinka, waxay u janjeertaa dhexdhexaadnimo dheeraad ah oo ku aaddan la macaamilka kooxaha kala duwan ee Falastiiniyiinta, marka loo eego Imaaraadka Carabta.

Inkastoo ay Sacuudi Carabiya, Imaaraadka Carabta, iyo Baxreyn ay u muujiyeen cadaawad Xamaas intii lagu jiray kacdoonkii Carabta, haddana tan iyo markaas waxay noqdeen kuwo aad uga dabacsan Xamaas.

Dhaxal-sugaha Sacuudi Carabiya, Maxamed Bin Salmaan, ayaa si cad u sheegay in Israa’iil ay xasuuq ka geysatay Marinka Gaza, halka Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Imaaraadka Carabta uu si fagaare ah u marti-qaaday dhiggiisa Israa’iil. Ka hor 7-dii Oktoobar 2023, Riyadh waxay marti-gelisay booqasho uu ku yimid hoggaamiyaha Xamaas Ismaaciil Haniyeh, oo ay Israa’iil dishay bishii Luulyo 2024.

Source