S/LAND oo qaaday tallaabo ka dhan ah Abuu Yaasir kadib heshiiskii uu la galay DF

[Deeq A.]

Hargeysa (Caasimada Online) – Xukuumadda Somaliland ayaa shatiigii kala noqotay xarun weyn oo lagu baaro xoolaha nool oo ku taallay magaalada Berbera, kadib markii ay ku eedaysay milkiilaheeda oo Carab ah inuu heshiis aan idmanayn la galay dowladda federaalka Soomaaliya.

Tallaabadan ayaa loo arko mid halis ku ah warshadaha dhoofka xoolaha nool ee gobolka oo ah mid muhiimad weyn leh. Xaruntan oo uu maamulayay ganacsade Abu Yaasir, ayaa ka mid ahayd saddex xarumood oo karantiilka xoolaha ku yaalla Somaliland, kuwaas oo baara xoolaha nool kahor inta aan loo dhoofin suuqyada waaweyn, gaar ahaan Sacuudi Carabiya.

Wasiirka Xanaanada Xoolaha ee Somaliland, Cumar Shucayb ayaa xaqiijiyay xidhitaanka xarunta, isagoo sheegay in ay lagama maarmaan ahayd si loo ilaaliyo danaha dhaqaale ee gobolka.

“Kadib markii aan ogaanay in ganacsaduhu uu ku lug lahaa heshiis uu la galay Soomaaliya, waxaan go’aansannay inaan xidhno xarunta,” ayuu Shucayb u sheegay BBC-da laanteeda afka Soomaaliga.

Wuxuu intaa raaciyay in mas’uuliyiinta Somaliland ay horay ugu yeedheen Yaasir magaalada Jabuuti, iyagoo ku boorriyay inuu ka laabto heshiiska. “Inkastoo uu qirtay inuu gef sameeyay, haddana wuu diiday inuu ka noqdo heshiiska, taasoo noo reebtay inaan shatiga kala laabano oo kaliya,” ayuu yidhi Shucayb.

Berbera oo ah isha ugu muhiimsan ee dhoofinta xoolaha nool, ayaa door laf-dhabar ah ka ciyaarta dhaqaalaha Somaliland. Malaayiin ido, riyo, geel, iyo lo’ ah ayaa sannad walba laga dhoofiyaa gobolka, iyadoo Sacuudi Carabiya ay tahay dalka ugu badan ee xoolaha ka iibsada.

Xarumaha karantiilka ee dekedda ayaa xaqiijiya in xooluhu ay buuxiyaan shuruudaha caafimaad ee caalamiga ah, taasoo muhiimad gaar ah u leh sii jiritaanka ganacsiga Somaliland ee suuqyada faa’iidada badan leh ee Khaliijka.

Awoodda gaarka ah ee loo siiyay Abu-Yaasir ayaa dhalisay cambaarayn ballaadhan oo kaga timid ku dhawaad 100 xildhibaan oo Soomaaliyeed, kuwaas oo ku eedeeyay dowladda federaalka inay khatar gelisay qayb ka mid ah dhaqaalaha oo ay ku tiirsan yihiin 60% dadweynaha, isla markaana sanadkiiba soo xareeya lacag dhan $1.07 bilyan.

Xildhibaannadu waxay ka digeen in ganacsatada maxalliga ah laga reebo suuqyada dhoofinta, taasina ay horseedi karto shaqo la’aan, musuq-maasuq, iyo xasillooni-darro dhaqaale oo raagta.

Xildhibaannadu waxay ballan-qaadeen inay u yeedhi doonaan mas’uuliyiin sare oo dawladda ah, oo uu ku jiro Wasiirka Xanaanada Xoolaha, si su’aalo loo weydiiyo marka ay dib u furmaan fadhiyada Baarlamaanka.

“Waa markii ugu horreysay taariikhda Soomaaliya oo qof keli ah la siiyo awood intaa le’eg oo ku saabsan qayb muhiim u ah dhaqaalaha,” ayuu yidhi Xildhibaan Mursal Maxamed Khaliif.

“Go’aanku wuxuu halis gelinayaa dhaqaalaheenna, wuxuuna kumanaan xoolo-dhaqato ah, dillaaliin, iyo shaqaalaha gaadiidka ah u horseedayaa hubanti la’aan xagga dhaqaalaha ah.”

Mas’uuliyiinta Somaliland ayaa u arkaa go’aanka dowladda federaalka inuu qayb ka yahay qorshe ballaadhan oo lagu wiiqayo ismaamulka gobolka ee ku dhawaaqay gooni isu taagiisa 1991-kii.

“Awooddan gaarka ah ee qofka kaliya loo siiyay ma aha oo kaliya inay carqaladaynayso ganacsiga, balse waxay sidoo kale ku xadgudbaysaa xaqa ay Somaliland u leedahay inay maamusho kheyraadkeeda dhaqaale,” ayuu yiri Wasiir Maxamed.

Abu-Yaasir oo leh sumcad muran badan dhalisay, ayaa waxaa horey xildhibaannadu ugu eedeeyeen inuu si sharci darro ah uga macaashay ganacsiyada maxalliga ah, isla markaana uu boobay hantida ganacsato Soomaaliyeed.

Awoodda gaarka ah ee loo siiyay ayaa sidoo kale horseeday in muddo laba toddobaad ah uu hakad ku yimaado dhoofinta xoolaha ee Berbera, taasoo keentay in xoolo-dhaqatadu aysan awoodin inay iibiyaan xoolihii ay noloshooda ku maareyn lahaayeen.

Dawladda federaalka Soomaaliya ayaan weli ka jawaabin eedeymahan loo jeediyay.