Maxaan ka naqaana Benjamin Netanyahu ay ICC amartay in lasoo xiro

[Deeq A.]

Tel Aviv (Caasimada Online) — Benjamin Netanyahu ayaa noqday hoggaamiyihii afaraad ee caalamka ee ay waaran soo qabasho u soo jarto maxkamadda dambiyada caalamiga isagoo loo haysto dambiyo ka dhana bini’aadantinimada.

Waxaa safka ugu horreeyey Vladimir Putin-ka Ruushka, Cumar Al-Bashiirkii Suudaan, iyo Mucamar Al-Qadaafigii Liibiya.

Waaranka ayaa la xiriira ficillada milatari ee Israa’iil ee ku wajahan Falastiiniyiinta laga soo bilaabo maalintii ay Xamaas weerartay Israa’iil 7-dii Oktoobar wixii ka dambeeyay. Waxaa ka mid ah eedeymaha ah in dadka rayidka ah ay gaajoonayaan qaab dagaal, dil, si ula kac ah, weerarrada ka dhanka ah dadka rayidka ah, iyo baabi’inta.

Wasiirkii hore ee gaashaandhigga ee Netanyahu iyo sidoo kale saddex hoggaamiye oo Xamaas ah – ayaa wajahay eedeymo la mid ah.

Talaabadan ay qaadday maxkamada ICC, ayaa si weyn looga soo dhaweeyay guud ahaan Israa’iil, iyadoo Netanyahu si weyn loogu tixgeliyo inuu yahay shaqsi aad u kala qeybsan, iyadoo xitaa cadawgiisa siyaasadeed ay ku tilmaameen mid aan laga fiirsan.

Waxay ku soo beegantay waqti muhiim ah Netanyahu – Ra’iisul wasaarihii ugu muddada dheeraa ee Israa’iil – oo ku dhex jira dagaalka ka dhanka ah Xamaas ee Qasa iyo Xisbullah ee Lubnaan, iyo colaad hor leh oo uu la leeyahay cadowga Israa’iil ee Iran.

Dagaallada ayaa dhanka kale waxa ay ka soo horjeedaan dacwad-ciqaabeed oo ka dhacday gudaha Israa’iil Netanyahu oo looga shakiyay laaluush iyo musuqmaasuq – eedaymo uu si adag u diiday.

Khilaafaadka ayaa dib u dhigay dacwadda (taasi oo keentay sheegashada qaar ka mid ah in Netanyahu uu doonayo inuu sii dheereeyo dagaalka Gaza si looga fogaado inuu wajaho maxkamadeynta).

Weerarkii 7-dii Oktoobar, iyo dagaalkii xigay, ayaa sidoo kale hakiyay dibadbaxyo ballaaran oo toddobaadle ah oo looga soo horjeedo dib-u-habaynta garsoorka ee uu qorsheeyay Netanyahu kaas oo dalka ka dhigay bilo. Dadka dhaliila Netanyahu ayaa ku eedeeyay ra’iisul wasaaraha inuu dalka kala gooyay isla markaana uu khatar ku yahay dimuqraadiyadda.

In kasta oo dhibaatooyinkiisa oo dhan, qaar badan oo ka mid ah ay ku hanjabeen inay xukunka ka tuurayaan, Netanyahu wuxuu ku caan baxay inuu yahay badbaade siyaasadeed.

Ninkan oo dib loo doortay markii shanaad ee Noofambar 2022, wuxuu hogaamiyaa – isagoo ah madaxa xisbiga Likud – isbahaysiga garabka midig ee taariikhda Israa’iil.

Ku soo laabashadiisa xukunka waxa ay daba socotay muddo kooban oo mucaarad ah ka dib 12 sano oo isku xigta oo uu ahaa ra’iisul wasaare, soo laabashadiisa lama filaanka ah ee soo laabashadiisa ayaa xaqiijisay in taageerayaashiisa ay aaminsan yihiin in “King Bibi” uu yahay mid aan siyaasad ahaan laga adkaan.

Netanyahu, oo 75 jir ah, waxa uu xafiiska qabtay lix jeer, guul aan la soo koobi karin, taas oo abaal weyn ku leh sawirka uu ku beeray “Mr Security” – qofka ugu fiican ee masuul ka ah difaaca Israa’iil.

Waxa uu hore u sheegay in uu doonayo in lagu xasuusto in uu yahay ilaaliyaha Israa’iil.

Laakiin, toddobaddii Oktoobar 2023, Israa’iil ayaa la kulantay masiibadii ugu xumayd ee taariikhdeeda iyada oo ay joogo Netanyahu, markii boqolaal hubaysan oo Xamaas ah ay ka soo gudbeen xadka Qasa. Waxay dileen ilaa 1,200 oo qof 251 kalena waxay qafaal ahaan ugu celiyeen Gaza.

Netanyahu ayaa bilaabay dagaal uu ku burburinayo Xamaas isaga oo ka jawaabaya, kaas oo weli la dagaallamayo sannad ka dib. Ugu yaraan 44,000 oo qof ayaa lagu dilay weerarrada Israa’iil ee Gaza, sida ay sheegtay wasaaradda caafimaadka ee Xamaas ee dhulkaas, taas oo cambaarayn uga timid Israa’iil beesha caalamka.

Netanyahu waxa uu sidoo kale la kulmay – oo uu iska caabiyey – cadaadis weyn oo gudaha ah si uu u ogolaado xabbad joojin si loo sii daayo ilaa 100 la haystayaal ah oo weli Xamaas ay haystaan. Israa’iil iyo Xamaas ayaa midba midka kale ku eedeeyay in uu sabab u ahaa guul-darrad wada xaajoodyada.

Dhanka kale Israa’iil ayaa sidoo kale muddo sannad ah la kulmeysay weeraro kooxda ay Iran taageerto ee Xisbullah ee Lubnaan, kuwaas oo sheegay in ay u dhaqmayaan si ay u garab istaagaan Falastiiniyiinta. Ugu yaraan 60,000 oo qof ayaa ka barakacay guryahoodii oo ku yaalla waqooyiga Israa’iil weerarradaas awgeed.

Qiimaynta oggolaanshaha Netanyahu ayaa hoos u dhacday ka dib weerarkii 7 Oktoobar 2023, iyada oo dadka ka soo horjeeda – iyo xitaa taageerayaasha – ay ugu yeereen isaga inuu aqbalo mas’uuliyadda sirdoonkii ugu xumaa ee taariikhda Israa’iil. Netanyahu ilaa hadda wuu iska fogeeyay eedda shakhsi ahaaneed.

Laakiin qaar ka mid ah guulaha waaweyn ee Israa’iil – oo ay ku jiraan dilkii hoggaamiyihii Hamas Yaxya Sinwar iyo madaxa Xisbullah Xasan Nasrallah – iyo weerar dhulka ah oo caan ah oo ka dhan ah Xisbulaha ayaa muujiyey qiimeynta Netanyahu oo dib u soo laabtay.

Isha: BBC