Soomaaliya iyo Sokorta – Maalinta Diabetes-ka Adduunka

[Deeq A.]

Maalinta Diabetes-ka Adduunka, oo la xuso Noofeembar 14, waxay fursad weyn u tahay bulshada Soomaaliyeed si ay u fahmaan halista cudurka sokorta (diabetes) iyo saamaynta uu ku leeyahay caafimaadka bulshada.

Soomaaliya, oo ay kiisaska cudurkan kor u sii kacayaan, waxay wajahaysaa caqabado ay ka mid yihiin wacyi-gelin la’aan, helitaanka daryeel caafimaad oo xaddidan, iyo isbeddelka qaab nololeedka dadka ee ku tiirsan cunista cuntooyinka dhaqso la isticmaalo oo kaloori badan leh.

Maalintani waxay dhiirigelineysaa bulshada Soomaaliyeed inay fahmaan muhiimadda ka hortagga iyo ogaan-shaha hore ee cudurka.

Cudurka sokorta wuxuu saameyn taban ku leeyahay nolosha dadka la nool, isagoo sababa dhibaatooyin caafimaad oo daran sida dhibaatooyinka wadnaha, kelyaha, iyo aragga.

Dad badan oo Soomaaliyeed ayaa la nool cudurkan iyagoo aan ogeyn ama helin daryeelkii saxda ahaa. Tani waxay keentaa in kiisaska cudurkan la ogaado goor dambe, taas oo sare u qaada heerka dhimashada iyo dhibaatooyinka caafimaad ee daran.

Maalinta Diabetes-ka Adduunka waxay muhiimad gaar ah siinaysaa in la sameeyo wacyi-gelin iyo baaritaanno caafimaad oo joogto ah si loogu caawiyo dadka inay cudurkan ku ogaadaan marxaladda hore.

Si kastaba ha ahaatee, bulshada Soomaaliyeed waxay la kulmaan caqabado badan oo la xiriira nidaamka caafimaad ee xaddidan, taas oo ka dhigaysa daryeelka caafimaad mid adag oo aan la heli karin dad badan oo cudurkan la nool. Waxaa jira baahi weyn oo loo qabo in la maalgeliyo nidaamka caafimaad, la tababaro xirfadlayaasha caafimaadka, oo la abuuro barnaamijyo ku wajahan maaraynta iyo ka hortagga cudurka sokorta. Maalinta Diabetes-ka Adduunka waxay dhiirigelineysaa dowladaha iyo hay’adaha caafimaadka inay ka shaqeeyaan sidii loo kordhin lahaa daryeelka iyo sahayda caafimaadka ee Soomaaliya.

Wadajirka bulshada iyo taageerada qoysaska waa mid muhiim u ah dadka la nool cudurka sokorta, iyadoo ay muhiim tahay in la helo nidaamyo iyo qaabab ay bulshadu isku taageeri karto. Waxaa lagu dhiirigelinayaa in bulshada ay fahmaan muhiimada caadooyin caafimaad oo wanaagsan sida jimicsiga iyo cunista cuntooyinka caafimaadka leh.

Maalintan waxay xasuusinaysaa in bulshadu ay door muhiim ah ka ciyaarto horumarinta caafimaadka guud iyo ka hortagga cudurka sokorta, iyadoo ay wadajir ugu guuleysan karaan yareynta saameynta cudurkan ku leeyahay bulshada Soomaaliyeed.

Source: goobjoog.com