Abiy oo wajahaya cadaadiskii ugu cuslaa iyo fashil kasoo food saaray damacii badda

[Deeq A.]

Addis Ababa (Caasimada Online) – Afrika gaajadu waa mid kamid ah mushkiladaha dhalinaya colaadaha ka socda dhinac walba oo qaaradda Afrika.

Itoobiya, dalka labaad ee ugu dadka badan qaaradda Afrika ayaa hadda iyaduna abuureysa mid kamid ah xiisaddaha uga sii dari kara xaaladda qaaradda, waana daan-daansiga ay kula kacayaan dalka ay deriska yihiin ee Soomaaliya.

Labada dal oo ay colaadoodda soo taxneyd tan iyo qarnigii 15-aad ayaa dhinaca kale dagaalo lagu hoobtay waxay dhex-mareen tan iyo billowgii dowladaha xorta ahaa ee Afrika, oo badi kasoo bilaabata 1960-kii.

In labadaan qaran ay markale isku gacan qaadan ayaa qaaraddan saboolka ah sii holcin karta. Muqdisho waxay muujinaysa inay wax walba u huri doonto biyaheeda, haddey Addis Ababa culeys milateri la timaado.

Heshiiska dhawaan dhex-maray labada dal ee Turkiga iyo Soomaaliya, ka sakow waxa ay Muqdisho ka faa’iidi doonto haddana waxa uu dhinaca kale kordhinaya loolanka ay quwadaha ku dhex jilayaan qaaradda Afrika.

Iyada oo weli reer Galbeedka ay xawilaadda mushkilahooda cunto uga beddelanayaan qaaradda Afrika, haddana Afrika iyada weli isku wada gacan bidixayn.

Qalaalaha amni ee barriga Koongo, xiisadda sii kordheysa ee Soomaaliya iyo Itoobiya, colaadda sanad jirsatay ee Suudaan iyo afgembiyada ee galbeedka qaaradda Afrika ayaa dhamaan xalkoodu caddeyn.

Marka loo soo laabto Itoobiya, colaadda gudaha, gaar ahaan midda kooxda Fanno ee ka dagaalanta Waqooyiga Galbeed ee gobolka Amxaaradda ayaa sii korortay. 48 saac ee lasoo dhaafay dagaalladii dhex-maray kooxdaan iyo ciidanka dowladda Itoobiya waxay labada dhinac ka sheegteen guullo, iyada oo dhimashada badan tahay.

Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed, Amxaaro waa is-hayaan, Oromo waa lumiyay, Tigray-na laba sano ayuu kaga dilay kumanaan qof, welina waxaa la aaminsan yahay inay sugayaan Tigray-gu marxalad munaasabad ah oo ay dib ugu soo kaban karaan, si ay taliska Abiy Axmed foodda u daraan.

Mushkiladahan waxaa Itoobiya usii dheer gaajadda, 16 Milyan qof oo Itoobiyaan ah ayay Qaramada Midoobay sheegtay in aanay heli karin cunto ku filan maalintii.

Sababta gaajaddan waa abaarta, colaaddaha iyo dhaqaale xumada dowladda Abiy Axmed. Hay’adda Cuntadda Adduunka ayaa ka fikireysa in 3 Milyan oo Itoobiyaan ah ay siiso cunto ku filan maalintii, taasi oo ka dhigan in 13 Milyan ee kale inay wajahayaan xaalad adag oo bini’aadannino.

Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya isaga oo xaaladaas ku jira ayuu furay xiisadda Soomaaliya 1-dii Janaayo ee sanadkaan. Kal hore waxay Qaramada Midoobay sheegtay in deked la’aanta ay qeyb ka tahay dhaqaale xumada ka jirta Itoobiya, iyada oo la saadaaliyay in 30% uu dakhligooda kor usoo kici karo haddii ay bad helaan.

Abiy Axmed oo gaajada iyo colaadda dalkiisa xal u raadinaya ayaa isku biimeynaya Soomaaliya. Inkasta oo ay qiimo sare ugu kici doonto haddii ay Soomaalida hubka qaadato oo ay diido in biyaheeda lagu baahi tiro Itoobiyaan.

Dadka arrimaha gobolka ka faalloonaya waxay leeyihiin xiisad kasta oo gudaha ama dibadda ah oo Itoobiya gasho waxay uga sii dari kartaa dhibaatada dhaqaale, amni iyo cunto ee maanta ka jirta Itoobiya. Umana badna in colaad soo kororta oo Itoobiya ku lug leedahay inay daawo u tahay dhibaatooyinka ka taagan Itoobiya ee xalka deg-degta uga baahan maamulka Abiy.

Soomaaliya waa fahamsan tahay in taliska Abiy Axmed uu fasax ka qaadanayo marxaladda adag ee maamulkiisa uu geliyay Itoobiya, oo uu rabo in Soomaali naceyb lagu middeeyo Itoobiyaanka is-haya, gaajadana farta loogu fiiqo biyaha Soomaaliya.

Mushkiladaha xilligaan yaalla Itoobiya kuma xalismi karaan xiisaddo laga abuuro meel kale, waxaase beddelkeeda nidaamka Abiy laga rabaa hal abuur aan colaad deris iyo boob aheyn oo uu ku badbaadin karo dalkiisa.

Xasan Sheekh Maxamuud oo hadda maamula Soomaaliya wuxuu dhowr jeer ku cel-celiyay in dariiqan uu qaaday Abiy Axmed in uusan aheyn midda ay Itoobiya kaga bixi laheyd mushkiladda bad la’aanta.

The post Abiy oo wajahaya cadaadiskii ugu cuslaa iyo fashil kasoo food saaray damacii badda appeared first on Caasimada Online.