M/weyne Muusoow Kani Waa Muj: Idiriskii reer Nayroobi ee Naf iyo Maalba u Huray Halgankii Xorreynta Somaliland

[Deeq A.]

Bismillaahi Raxaami Raxiim

Qoraa Cali Dool Axmed (C.Qoryoley)
 Idirisoow ilmaa igaga timmid aragtidaadiiye,
 Haddaan anigu amar bixin karayn iyo adduun toona sawirka hoose waa Mujaahid Idiris Cusmaan
 Oo inaad abaal qaran heshana aan yar ulanaayo
 SNMna Tolkuu tahay nafluhu kala ayaan roone
 Ina Awsiciid taajir yahay wuu ildheer yahaye
 Isna Muuse iimaam ka yahay arad landteena
 Erey qudha hadduu kuu yidhaa waa la aaminiye
 Awliyada Eebbiyo anoon uunka wada gaadhin
 Oo weli adeegaaga jecel inuu awoodeysto
 In adeer in aan eego soow ila itaal maaha?
Waayadii hore marka aanu sheekeysayno nin Kenya ka yimmid oo reer Somaliland
ah,waxa ugu horeeya ee aan ka xog warraysan jiray wuxuu ahaa,in aan ku
idhaahdo,waarbal ninkii Idiris la odhan jiray ee SNMta ahaan jiray iiga warran? Mase
istaqaaneen,?,dabadeedna waxa taariikhdii Idiris Cusmaan waxooga iiga
sheekeeyay,rag badan oo aan ka xusuusto,Mr Jamaal Cali xuseen,saaxiibkay Mustafe Axmed Jaamac iyo Mujaahid
Ibraahim Cige Jaamac oo isaguna 80maadkii gudoomiyihii xafiiskii SNM ee dalka Tansaaniya ahaan jiray.
 Taariikhdu waa buur biyo qaadi karinoo,
 adduunyaduna waa baal
 iyo sida burdoogloo wey laba bogsaa,
 dadkaad baaxad sooraha bukaan uga miciintaa
 kuu beereqaayee ha goyn bariidada
Mujaahid Idiris waxa uu ka mid yahay Khayraadka Dalka Jamh.Somaliland
Aan ku horeeyee qofka wanaagsani waxa uu ka mid yahay,khayraadka dalkaaga,qofka xunna waxa uu ka mid
yahay,aafooyinka khatarta ah ee umadaha halaaga.aniga oo qoraa ahaan mabda;aas ka duulaya ayaan jecelahay in aan
qofkasta oo umadda Somaliland waxtar u gaystay aan la kkulmo oo barto ugana mahad celiyo waxtarkiisii dadka iyo dalka.
Sidaas darteed aad iyo aad ayaan u jeclaa in aan mujaahid Idiris oo nool la kulmo,maxaayeelay taariikh halgameedkiisii
ayaan ku jeclaaday,kaalintii waafiga ahayd ee uu halgankii SNM kasoo qaatay ayaan ku jeclahay,mujaahid Idiris waxan
nasiib wanaag la kulmay,bishii Oktoobar badhtamehedii 2018kii,waxay ahayd goor duhur ah,aniga iyo Ibraahim Cige
waxaanu joognaa Hotel Maansoor,kadibna Mr Idiris ayaa lasoo hadlay oo uu ku yidhi,Ibraahimoow waxaynu ku
casuumanahay Summertime restaurant saaxiib ii kaalay,ninbaanu wada soconaa ayuu Ibraahim uceliyay,isasoo raaca
labadiinuba ayuu Idiris Ibraahim ku yidhi,maalintaas ayaan nasiib uyeeshay in aan Muj: Idiris isbarano(waxa casuumay
Idiris rag badan oo ay ka mid ahaayeen Ibraahim Dhegeweyne,Xasan Guure,Siciid Shugri,Sisto,Cali Geenyo,Daa’uud
Khayre,Cali Abaanash,Cusmaan Awrliqe iyo rag kale oo badan),maalintaas saacaddii aanu wada qadaynaynay,waxan
maqlayay ereyo badan oo Idiris waxtarkiisii loogaga mahad naqayay,Siciid Shugri iyo Ibraahim dhegeweyne oo uga mahad
naqayay Idiris dereys aad u wanaagsanaa iyo dhar Jiinis u badnaa iyo kabo adag oo uu waagii halganka usoo diray, .
Akhristoow sadkaa waa janee,waxan jeclaystay in masaalka Mr Idiris aan inyar idiin taataabto,waxa uu Ibraahim Cige
iisheegay,in waagii halgankii dib u xoreynta Somaliland uu socay ee qayladhaan ka SNM ka timmaado lana go.aasado in
lacag la ururiyo inuu Idiris ugu horeynta istaagi jiray oo uu odhan jiray anigu maanta qaadhaankaas SNM waxan ku deeqay
100,000 doollar,mar iyo laba iyo saddex iyo afartoona may ahayn inta goor ee uu sidaas yeelay Idiris,waxana Idiris intaas u
dheereyd isaga oo gacanta bidix iyo gacanta midigba wax ku bixin jiray,isaga oo ahaa maalgeliyihii 1aad ee halgankii SNM
ee joogay qaaradda Afrika gudeheeda gaar ahaan dalalka Afrikada bari.
Hadaba masaalba masaal ayaa lagu kabaaye,waxan masaal usoo qaadanayaa labada nin ee ganacsatada ahaa ee Ina
Awliyo….? iyo Muj: Idiris Cusmaan ,aan idhaahdee labadaas nin waxyaalo badan oo ay wadaagaan ayaa jira ama ay iska
shabbahaan,maxaayeelay labadaas nin
– horta waxay ahaayeen laba ganacsade oo dhalinyaranimo uu maalku kusoo galay,kadibna uu Eebbe
ganacsigooda dhakhso u tanaadiyay,
– waxay ahaayeen laba nin oo lagu kuunyan jiray mowhibada deeqsinimada ee meeqaanka sare leh islamarkaana
lahaa naxariista aadaminimo,qiiro waddaniyadeed,deeq walaal,dulqaad iyo shucuurta qaaliga ah ee dad jeceylka
ee uu Eebbe addoomadiisa qaar uun uu ku gallado.
– waxay ahaayeen laba nin oo hammi sare leh oo maalkooda aanu iyaga lahayn laakiin iyagu iska leh lacagta ay
haystaan oo dadkooda goolmoon tabantaabiya
– Waxay ahaayeen laba nin oo faham qoto dheer uyeeshay ganacsga dunida ee casriga ah yaqaanayna sida uu
ganacsiga dunidu u shaqeeyo .
– Waxay ahaayeen laba nin oo leh mowhibo ganacsi iyo hal abuur dhaqaale oo dhiiranaani ku ladhan tahay, calool
adayg shaqsi iyo cawo badnaana ku meelmari jiray.
– Mujaahid Idiris waxa uu ahaa ganacsadihii keliya ee bilkasta si qarsoodiya mushahaarooyinka min 1000 doolllar ah
u qoray,madaxdii sarsare ee ururkii SNM qaarkood.
– Idiris waxa uu ahaa,ganacsadihii ciidamadii ururkii SNM sanadkasta direyska ciidan iyo dawooyinka faraha badan
usoo diri jiray,
– Idirids Cusmaan waxa uu ahaa,ninkii aqalkiisii magaalada London ku yaalay ugu deeqay oo dejiyay qoyskii iyo
caruurtii uu dhalay mid ka mid ahaa asaasayaashii ururkii SNM.
– Waxa la iisheegay inuu Idiris markii uu qaaxo yimmid ee uu arkay jaafaa jiriqii siyaasadeed ee garabyadii ururkii
SNM ka dhexeeyay uu aad iyo aad uga xummaaday oo aamus iyo af kala qaadna uu xaalkiisii ku dambeeyay.
– Waxa kale oo aan ogahay inuu Mr Idiris imika qudhankeeda markii uu yimmid dalka jamhuriyadda Somaliland uu
aad uga xummaaday aad uu uu jidhdiiday murumada siyaasadeed iyo jaafaa jiriqa ka dhexeeya hogaamiyayaasha
axsaabta siyaasadeed ee dalka Somaliland.
Afduubkiisii Idiris ee Fashilmay iyo Safarka uu Somalilandku Yimmid
Aan idhaahdee ilaahay ha ka raali noqdee,Mujaahid Idiris Cusmaan oo hadda caasimadda Somaliland ee Hargaysa ku
sugan,oo aanan filayo inuu safarkiisani yahay,kii ugu horeeyay ee uu Somaliland ku yimmid,waxan ku odhanayaa,Idirisoow
ina adeer kusoo dhowoow dalkaagii hooyo,waxa keliya ee aan ku xusuusinayaana waxa weeye,in aanay dadkeenu ahayn
sidoodii hore ee lagu yaqaanay,waxa nasoo galay,dhaqan xummo danaysi shaqsi oo doqoniimo ah,oo ku hanuunsan,kuna
shaqeeya tusmo nin maangaab ah iyo talo nin cudurka hunguri maskax qaba,wakhtigan dhaqankaas xunbaa dadkeenii
gummeeyay una ekeysiiyay, dad gun ah oo aan taariikh ummadeed iyo tub toosan oo siyaasadeed midna dan ka
lahayn.Idirisoow ina adeer intaas ogoow
Aan ku laabtee dadyohow reer Somaliland ,Mr Idiris waxa uu ahaa nin ganacsade ah oo waddamada bariga Afrika ama
East Africa aad looga yaqaanay ganacsigiisa sanadihii 80maadkii,isaga oo dalalka Kenya iyo ugaandha ka ganacsan
jiray,sida la iisheegay waxa uu asaasay shirkad weyn oo ruqsad wax dhoofin iyo waxsoo dejin ballaadhan haysatay oo
ganacsi ama laamo dibadeed lahayd,(import and export) waxana uu noqday maalqabeen weyn kaasoo ay shacabka iyo
dowladuba aad u jecel yihiin,
Mujaahid Idiris waxa uu halgankiisu kusoo hagaagay tiiyoo,ay bulshada dalkani hurinayaan halgan hubaysan oo ay isaga
dulqaadayeen gunnimo siyaasadeed iyo cadow gacan kulul oo dhulkooda xukumayay.
Idiris Cusmaan ma aanu noqonin Ismajale iyo cid ma Jaletoona laakiin waxa uu noqday,geed weyn oo ay kusoo hirtaan
hayeeyadii hurinayay halgankii hubaysna aee ururukii SNM,Idiris oo fadhigiisu Nayroobi ahaa,waxa uu noqday nin aan
Eebbe mooyaane Aadame aan ka baqanin,islamarkaana aan la gabbanin gacansiintii halgankii SNM,ambababixintii
saraakiishii halganka u tallaabaysay,taakulayntii dhaawicii SNM,dibad u diriddii dhaawicii cuslaa ee mujahaidiintii SNM iyo
waxtaristii mujaahidiintii faraha badnayd ee had iyo jeer sida habqanka ah usocon jirtay ee kusoo hagaagi jirtay Idiris ee
aqalkiisii Nayroobi hogan jiray.
Anigu qoraa ahaan Idiris magiciisa waxan maqlay badhtamihii 80aadkii aniga oo Muqdisho joogo oo arday jaamacaddii
Laflle dhigta ahaa,sababtuna waxay ahayd,illeen rag isgurayee,dowladdii muqdisho ayay basaasiinteedii bariga Afrika ay
diran jireen ayaa madaxdii Muqdisho wararkii Idiris ka badiyay,iyaga oo habeen iyo malain Muqdisho usoo tabin
jiray,Idirisbaa waxaas sameeyay Idirisbaa SNM lacag u diray,Idirisbaa Nayroobi kusoo dhoweeyay kornayl hebelkii SNMta
ahaa,idirisbaa dhaawac fara badan oo SNM ah cusbitaalada Nayroobi ku haya oo ku daweeya,inta uu Idiris Kenya joogo
dowlad ahaan,shaqo aynu jabhadaha innagasoo horjeeda ka qaban karnaa ma jirto.
Kadibna madaxweynihii dalka Kenya ee xilligaas ayuu madaxweynihii Somaliya M.S Barre u diray farriin diblomaasiyadeed
oo ka nixisay aadna u qallafsanayd,waxa uu Barre ku yidhi Mr Daaniyeel Aramooy,mudane madaxweyne waxan kaa
dalbanayaa inaad iisoo gacangelisid ninka dalkaaga Kenya joogo ee Idiris Cusmaan la yidhaahdo ee ganacsadaha
ah,maxaayeelay ninkaasi waxa weeye cadowga 1aad ee wakhtigan dowladdaydu leedahay,haddaad iisoo qabatid oo aad
diyaaradda somali airline iisoo saartid xidhiidhkeenu wuu sii wanaagsananayaa,haddii aad farrintaydan wax ka qaban
weydidna,aniguna waxan saldhig siinayaa,cadowgaaga sida jabhaddii NFD ee aan hore u baabiyiayy ee uu ina Macalin
Sanbul hogaaminayay,maalmo yar gudohoodna magaalooyinka Kenya ee xuduudaha Somaliya u dhow oo dhan qaraxa
rasaasta iyo reenka madaafiicda ayaa ka dayaami doontee ogoow.
Markii uu Daaniyeel Aramooy farrintaas helay ayuu mujaahid Idiris xabsiga dhigay,kadibna waxa uu qorsheeyay sidiii uu
usaari lahaa diyaaraddii Somali Airline,balse nasiib wanaga Idiris oo ahaa nin ay shacabka reer Kenya iyo saraakiisha
dowladdooduba aad u jecel yihiin,uun alliyo Ingiriisba waa loo wada damqaday,kadibna Idiris laftiisa ayaa xogtaas khatarta
ah loogu sheegay jeelkii Nayroobi ee uu ku jiray,
Mujaahid Idiris waxa u dhaqdhaqaaqay raggii reer Somaliland ee dalka Kenya deganaa oo dhan,dhinicii madaxdii ururkii
SNM na warkii khatarta ahaa ee in Idiris in malainta Jimcaha ee soo socata Muqdisjo laga dejin doono ayay u
tabiyeen,madaxdii SNMtuna waxay la hadashay dowladdii Itoobiya,waxayna ka codsatay inay Idiris ay soo
badbaadiso,kadibna madaxweyne Mangistu Xalayle Maryam ayaa madaxweynihii Kenya la hadlay oo ka codsaday in Idiris
loosoo masaafuriyo dalkiisii Itooboiya,nasiib wanaagna Ididaris oo laba gacmoodba katiinadi kaga xidhan tahay ayaa
Jimcihii laftiisii la saaray diyaaraddii Itoobiya tagaysay,.halkii la qorsheeyay in la sarao diyaaraddii Xamar tagaysay.
Maalintaas Idiris lagu xidhay Kenya,waxa uu gacanta ku hayay oo daweynayay ilaa 15 mujaahid oo dhaawac ahaa oo
cusbitaalada Kenya Idiris uu dhigay,kuwaasoo ninkasta uu dhowr kun oo dollar bishii ku bixin jiray.
Idiris u masaafurintaas Itoobiya ayuu Ilaahay geeridii kaga baajiyay,dabadeedna markuu Itoobiya gaadhayba,halgankii SNM
ayuu halkiisii kasii waday,dowladdii Kenyana ganacsigii iyo dhaqdhaqaaqii shirkaddii Idiris iyo hantidii baananka taalayay
ayay xayiraad kusoo rogtay,sida ay dowladaha kelitaliska ahi sameeyaan ayay Kenya sameysay,waxay Siyaad Barre ku
qanciyeen inay shirkaddii Idiris albaabada u xidheen,tujaaraddiisa oo dhanna ay muddo kooban kaga takhalusi doonaan.
Dowladdii Kenya waxay sameyn karaysay oo dhan wey sameysay,dabagal cashuureed,ganaax lacageed,eedeymo kala
duwan iyo dembiyo badan ayay u sameynta Idiris ,ilaa ay la wareegtay hantidiisii maguurtada
ahayd,dhismayaashiisii,gaadiidkiisii ay maraakiibtu ku jireen iyo xoolihii Idiris oo dhan.
o Iyaba waa tabaalaha wakhtiga taynu aragnaaye
o Dadka kale ninkiisii waxtara wuu tixgeliyayaaye,
o Idinkuna caqliga taabidka ah waad ku tumataane
o Taako iyo mayl kala fogbaad tu u taqaanaaane
o Libta timmid Jamhuriyadda oo tahan laboobaayo,
o Iskaa wax u tabciyo khaayinimo la isku taageerye
o Waashmaan kollay tahay ninkii taabay meel dheregye
o Tuug daalin iyo caasimada tamar u yeeshaane
o Toorey af badan baad u xidhaan taarig xoogsada e
o Tukaloo ka daranbaa jirtee taana bal aan sheego (Xaaji Aadan Afqalooc)
Hadaba waxan kula dardaarmayaa dowladda dalka jamhuuriyadda Somaliland,inay mujaahid Idiris u furto,warqad
cusub “Special endorsement”,iyada oo waxkasta oo qaranku uu u huri karo Idiris Cusmaan loo hurayo,si ay
halgamayaasha dambe ee dalkooda nafta iyo maalka u huri doono ay ugu daydaan ayna dhiiranayaashu kalsooni
buuxda u helaan oo ay u rkaan inuu dalkoodu maalin uun uu u abaal gudi dooni qofkii nafta iyo maalka u huri difaaca
dadkiisa iyo dalkiisa.

(Sawirkan waa casuumaddii lagusoo Dhoweynayay,ee Summertime ee Mujaahid Idiris Cusmaan Okt.2018kii safka
fadhiya ka bilow midigta, waa Ibraahim Dhegeweyne,Idiris Cusmaan iyo Ibraahim Cige,safka taagan ka bilow
midigta
bidixda
waa
Mujaahid
Cali
Geenyo,Mu
j: Xasan
Guure,Muj:
Daa.uud
Khayre iyo
Mujaahid
kale)

Qaran News