Qaar ka mid ah Xildhibaanada Baarlamanka federalka ee Soomaaliya oo maanta ka aragti dhiibanayay xisaab xirka sanad miisaniyadeedkii 2017 oo wasaaradda maaliyadda ay soo gudbisay ayaa dalbadain misaaniyadda dib loogu celiyo wasaaradda oo ay soo faahfaahiso lacagaha baxay iyo halka lagu bixiyay. Xildhibaan Zakariye Maxamuud Xaaji Cabdi ayaa sheegay inaan la heynin wax dhaqaala ah oo dalka soo galay oo lacag cadaan ah iyo wax dalka uu dhoofiyay, waxa uuna sheegay in wasaaradahu baarlamanaka ay ku tagri falaan. ” waxaa loo baahnaa marka hore catogores kii dhaqaale ee dalka dakhligii dibadda iyo midkii gudaha wixii naga soo galay, dadka qurbaha joogaha dhaqaalihii ama ceyraha ay qaataan daqliga dalka ayeey ka mid tahay waa External Ecome oo dalka soo galay lamana hayo,waxaan dhoofinay lama hayo ,lama hayo GDB gii lagu ogaan laha dhaqaalaha dalka, Decoment gan waa mid kala dhantaalan mana ahan Decoment gii Baarlaman la horkeeno waa xurmo darro Barlamanka loo halo annagu dad aan wax garaneyn maahin Barlamanku dad aqoon leh ayuu u badan yahay waana dhaqan aan ku arkay Wasaradaha midda Maaliyaddyadu ha ugu darnaato, waxaan codsanayaa inaan baarlamaan run ah aan moqono oo xisaabtamo oo waajibaadkeena aan ka baxno aan illaahey hortiisa iyo shacabka hortooda aan ugu dhaaranay ama inaan noqo Baarlaman Xildhibaan wasiir ah uu siduu rabo naga yeelo, intuu shaqadiisii ka soo bixiwaayay waliba uu faras cade uu saaran yahay mana ahay sida ay rabaan inay naga yeelaan. Sidoo kale Xildhibaan Zaynab Maxamed Caamir ayaa sheegtay in wasaaradda Maaliyadda ayna keenin jaawabo cusub ayna ku jawaabeen jawaabtii hore waxa ayna sheegtay in Xidhibaanadu ay wakiil ka yihiin dhaman shacabka Soomaaliyeed. ” Xildhibaano annagu shacabka Soomaaliyeed ayaan matalnaa, shacabkuna waxa ay sugayaan inay biilashooda qaataan haday askar yihiin haddii shaqaale ama Xildhibaan uu yahay, Xildhibaanadii nala midka ah mushaar ma qaadaneen guno ayeey qaadanayeen, Annagu waxaan ognahay dad maalin waliba qandaraasyo qaato oo maali kasto la siinayo 300.000$ ilaa 400.000$ oo la leeyahay Aqlo ayeey dhiisanayaan oo guryo qalabeestay oo wasaradda maaliyadu lacag siinayso. maxaa diiday in Xildhibaanka mushaar ku filan uu helo, maxaa diiday askartu inay helaan xuquuqdooda waa kuwa maalin waliba wadooyinka nagu qabsanaye, aaway agoontii ciidankii furumaha ku dhintay xuquuqdoodii, waxaan arkay Hooyo waayeel ah hal wiil ay dhashay uu qaranka u dhintay maxaa loo qabtay” dhanka kale Xidhibaan Aamina Maxamed Cabdi waxa ay sheegtay inay tahay wax laga xumaado ayadoo lamaraayo 2019 in laga hadlo xisaabxirkii 2017ka waxa ayna sheegtay in wasiirku uu si aan ha booneen uga jawaabay su,aalihii la waydiiyay. ” Misaaniyadda ku qorneyd arrimaha Emergency aheyd waxaa lagu sheegay labo milyon doller waxaana la isticmaalay afar milyon iyo in ka badan, waxaan ognahay in lacagahaan loo isticmaalo musiibooyinka iyo waxyabaha aadka u dhibka badan, gudahana faahfaahintooda kuma qorneyn marka laga reebo, warbixin guud oo aheyd waxaan u isticmaalnay 14kii Octobar, waxa uu ahaa qarax hal maalin dhacay oo dhib weyn naga soo gaaray, lakiin waxaa loo baahnaa faahfaahinta lacagta afarta miyon halka ay ku baxday in la cadeeyo 1 doller waliba meesha uu ku baxay ayaan u baahanay haddaan baarlamanka nahay” Goobjoog News Source: goobjoog.com

Somaliland: House of Representative Refuse To Remove Immunity From Dhakool & Criticizes Arrest The Somaliland House of Representative has refused to lift the parliamentary immunity from Representative Dhakool. The representative was arrested a few days ago by the administration of President Muse Bihi for uttering, allegedly, ‘seditious” remarks pertaining to the 18th May anniversary. The Marodi Jeh Regional court refused to hear the case against the representative and it’s Chief Justice, Qaw’dhan, ruled the arrest as illegal and unconstitutional, since the representative enjoyed parliamentary immunity. The Speaker of the House of Representative, Bashe Mohamed Farah, has called on the government to release the representative since the house has decided not to lift his parliamentary immunity. Representative Dhakool from Sool region is previously on record as stating that the 18th May anniversary is a national celebration, but recently declared that the date “belonged to Isaaq community, the Somali National Movement and not all communities were represented in Burao in 1991”. The representative is currently in remand at the CID Division in Hargeisa, where he has been incarcerated since his arrest. Qaran News

President Muse Bihi Receives UK Ambassador The Somaliland President Muse Bihi Abdi received today at the presidency in Hargeisa, the United Kingdom ambassador accredited to the neighboring country of Somalia, Mr. Ben Fender, OBE. Ambassador Fender was part of the recent EU delegation to Somaliland, but is now making his first maiden visit to Somaliland. The president and the ambassador discussed areas of mutual interest including UK development to Somaliland, the security situation in the region and the prospective parliamentary and local elections scheduled for December, 2019. The meeting was also attended by head of the UK office in Hargeisa, Stuart Brown and the Somaliland deputy-Foreign minister, Abdilkadir Omar Jama. Qaran News

Muqdisho (Caasimadda Online) – Sheekh Mahad Warsame Abuu Cabdiraxaman oo loo Yaqaan (Mahad Karataay) ayaa soo duubay cod la dhageysan karo illaa 19 daqiiqo oo uu kaga hadlayo howlgaladii ugu dambeeyey oo ay Al-Shabaab ka fuliyeen Soomaaliya iyo Kenya iyo fariimo uu sheegay inuu dirayo dadka Muslmiinta ah. Mahad Karataay ayaa ugu horeyn ka hadlay weerarkii ay bilowgii sanadkaan Al-Shabaab ku qaadeen Gudaha dalka Kenya, halkaas oo lagu dilay illaa 50 Ruux, sidoo kalana wuxuu kaga hadlay weerarkii lagu dilay Wadaadkii xirta ku lahaa Gaalkacyo. “Waxaa mudan In Allaah looga mahadceliyo camaliyaddii Barakeysneyd ee ka dhacday Nairobi laguna dilay tiro Saliibiyiinta iyo Yahuuda ah, Camaliyaddaas Barakeysan ee lagu difaacayayey Muqaddasaatka Islaamka ayaa ahayd mid ka mid ah malxamadaha Casrigan Taariikhda diiwaan galineysay. Waxaa iyaduna xusid mudan camaliyaddii barakeysneyd ee Mujaahidiintu ka fuliyeen magaalada Gaalkacyo, taas oo lagu dilay Museylamihii Somalia ee Nabinimada sheegtay” ayuu yiri Mahad Karataay. Isagoo hadalkiisa sii wata ayuu Mahad Karataay si kooban uga hadlay cadeymo uu sheegay inay banaanka soo dhigtay weerarkii Gaalkacyo ee muujinayey dabadhilifnimada uu sheegay inay wadaan maamullada ka jira, oo uu ku eedeeyey kuwa ku xiran xabashida Itoobiya iyo Mareykanka sida uu hadalka u dhigay. “Waxaa hubaal ah in maamulka Somalia uu gabbaad hooy iyo difaacba siiyay Ninkii Nabinimada sheegtay, waxa uu usoo gurmaday Cidamadii Mareykanka hoos tageysay ee loo carbinayay la dagaalanka Al-Shabaab, wa murtadiinta iyo gaalada cidda ka tacsiyeysay ama cambaareysay difaacii nabigeena Muxamed salallaahu Caleyhi Wasalam” ayuu yiri. Xilli ay Al-Shabaab daadiyaan dhiigga shacabka Soomaaliyeed ayuu Mahad Karataay kula dardaarmay inay Ciidamada Al-Shabaab iska ilaaliyaan dhigga Islaamka, wuxuuna soo qaatay dhawr aadayood, waxayna arrintaan kusoo aadeyso xilli culumo farabadan ay sheegeyn inay Al-Shabaab baneysteen Dhiigga dadka Muslimiinta ah oo ay ku xukumeyn Gaalnimo. “Qodobka 2aad maadaama Jihaadka iyo loolankan cadowga kula jirno ka aloosanyahay dadkeena Muslimiinta ah dhexdooda, waxaa nala ka doonayaa koow inaan ka taxadirno oo ka fogaano daadinta dhiiga qofka Muslimka ah si xaq daro ah, waxaa xaaraan naga ah inaan fudadeysano dhiiga Muslimiinta, waana inaan ogaanaa halista ay leedahay in la daadiyo dhiig Muslim oo Xaaraan ah” ayuu yiri. Isagoo hadalkiisa sii wata ayuu yiri: “Ogaada dhiiga Muslimiinta oo si ula kac ah loo daadiyo waa dambi weyn oo dib u dhigaya inaan Cadowga ka guuleysano,waxaan aaminsannahay in dhiiga Muslimka ah iyo Maalkiisuba naga yahay xaaraan marnana aanan u qasdin inaan Xaq daro ku daadino”. Ugu dambeyntii Mahad Karataay ayaa sheegay in dagaalka ay Al-Shabaab ka wadaan Geeska Africa uu marayo meel wanaagsan sida uu hadalka u dhigay. Caasimada Online Xafiiska Muqdisho caasimada@live.com

Muqdisho (PP) ─ Bayaan ay maanta soo saartay Dallada bulshadda rayidka ah ee Koofurta iyo Bartamaha Soomaaliya ee SONSA oo horay loo oran jiray SOSCENSA, kuna mideysan yihiin; Ganacsatada iyo xirfadleyda, ayaa walaac weyn ka muujisay sida uu kusoo dhammaaday shirkii Garoowe oo runtii rajo badan laga qabay in hishiis laga gaaro khilaafka hoggaamiyaasha Dowladda Federalka Somalia iyo kuwa maamul-goboleedyada. SONSA waxay nasiib-darro ku tilmaantay in hoggaamiyaasha siyaasadda ee ku shiray Garoowe aysan marna ku xisaabtamin xaaladda adag ee maanta uu dalka marayo, haddii ay ahaan lahayd dhinacyada Siyaasadda, Amniga iyo Dhaqaalaha, waxayna arrintaas dhaawacaysaa rajadda ay bulshada ka qabeen hoggaamiyaashaasha siyaasadda dalka. Waxay SONSA ka digtay in aragti kala duwanaashaha hoggaamiyeyaasha siyaasadda uu saameyn mugdi ah ku yeesho mustaqbalka ayaaha Somalia, waxayna soo jeedineysaa inay ka waantooban khilaafka ku dhisan aragtida shaqsiga oo ay kala qabaan, wax walbana lagu xalliyo sharciga dalka, isla markaasna la ixtiraamo doorka iyo kaalinta gollaha shacabka ku leeyahay waxyaabaha ay isku haystaan. Dhanka kale, Daladda SONSA ayaa waxaysheegtay inay aaminsan tahay in khilaafka u dhaxeeya Dowladda Federaalka iyo dowlad-gobaleedyada uu ku noqday caqabad hannaanka dhismaha hay’adaha Dowladda, mana la aqbali karo bay yiraahdeen inuu sii socdo iyadoo xaalad adag lagu jiro. Ugu dambeyn, Ururrada bulshada rayidka ee SONSA, waxay ku baaqayaan in hoggaamiyaasha Dowlada dhexe iyo kuwa dowlad-goboleedyada – shirka dib la isugu soo laabto, iyadoo goob-joog ka naqonayaan ururada bulshada raydka ah. PUNTLAND POST The post Walaac laga muujiyay natiijo la’aantii uu ku dhammaaday shirkii lagu qabtay Garoowe appeared first on Puntland Post.

Muqdisho (PP) ─ Askari ka tirsan ciidamada Uganda ee qaybta ka ah AMISOM ayaa toogasho ku dilay saddex askari oo kale oo uu ka mid ahaa sarkaal madax u ahaa, isagoo markii dambena is-dilay sida uu warbaahinta u sheegay afhayeenka ciidamada Uganda. Falkan oo Sabtidii ka dhacay xerada AMISOM ay ku leeyihiin Muqdisho ee Xalane ayaa la sheegay in askarigu uu si toos ah u toogtay kormeerihiisa oo uu muran kala dhexeeyay, kaddibna uu toogtay laba askari oo kale oo la shaqeynayay, markaasoo uu isagiina is-dilay. Afhayeenka millateriga Uganda, Richard Karemire oo ayaa sheegay in falka uu ahaa mid aad u naxdin badan, isla markaana ay baarayaan in askariga is-dilay ee toogashada geystay uu maskaxda ka xanuunsaa iyo in kale. “Weli sababta ma cadda, sidoo kalena waxaan baaraynaa in askarigan dilkan geystay uu madaxa ka xanuunsanaa iyo in kale,” ayuu yiri Karemire oo aan sheegin magacyada askarta la dilay iyo askariga dilay magaciisa. Sidoo kale, Afhayeenku wuxuu sheegay in falkaan uu yahay mid aan horay loogu aqoon ciidamadooda ku sugan Somalia iyo kuwa kale ee waddamada kale ee Afrika ka hawl-gala. Dowladda Uganda ayaa waxaa Somalia ka jooga in ka badan 5,000 oo askari oo qayb ka ah hawl-galka AMISOM, waxaana ciidamadan ay ka hawl-galaan qaybo badan oo ka mid ah Somalia oo ay ku jirto Muqdisho. Ugu dambeyn, Ururka Midowga Afrika oo ay ciidamada AMISOM hoos-tagaan ayaan weli ka hadlin falkan lagu dilay askarta isla markaana askarigii dilka geystay uu isku toogtay.PUNTLAND POST The post Askari ka Tirsan Ciidamada Uganda ee AMISOM ka tirsan oo Dilay Taliyihiisii iyo Askar kale appeared first on Puntland Post.

Two Saudi oil tankers were damaged in a "sabotage attack" off the United Arab Emirates coast, the official Saudi Press Agency reported on Monday, quoting the Saudi energy minister. Source: Hiiraan Online

Cabdalla Biroole (Caasimadda Online) – Ciidamo ka tirsan Kooxda Al-Shabaab ayaa la sheegay inay weerar culus ku qaadeen deegaanka Cabdalla Biroole ee dhaca duleedka magaalada Kismaayo, halkaas oo ay Saldhig Militari ku leeyihiin Ciidamo ka tirsan kuwa Kenya ee hoos tago AMISOM. Kooxda Al-Shabaab ayaa sheegatay in madaafiic culus iyo rasaas xooggan ay ku weerartay saldhigga, islamarkaana ay dhowr jiho ka weerareen saldhigga ciidamada Kenya. Al-Shabaab ayaa dhinaca kale sheegtay in dhanka deegaanka Yootooy oo ku dhow magaalada Kismaayo ay khasaara dhimasho iyo dhaawac ah ku gaarsiiyay ciidamada maamulka Jubbaland, kadib iska hor-imaad ka dhacay halkaas. Ma jirto cid si madax banaan u xaqiijin karta sheegashada kooxda Al-Shabaab. Maamulka Jubaland iyo ciidamada Kenya wax weerar ah kama soo saarin dhacdadan. Kooxda Al-Shabaab ayaa inta badan looga bartay inay badiyaan weerarada ka dhanka ah Ciidamada Dowladda iyo kuwa AMISOM inta lagu jiro bisha Ramadan, maadaama ay aamisan yihiin inay ajar badan ka helayaan. Caasimada Online Xafiiska Kismaayo caasimada@live.com

Dubai (Caasimada Online) – Sacuudi Carabiya ayaa sheegtay in laba ka mid ah maraakiibteeda saliidda qaada ay “waxyeello xooggan” kasoo gaartay weerar arbushaad ah oo axaddii loogu gaystay xeebta Imaaraadka Carabta. Ilaa hadda wax faahfaahin ah lagama bixin waxyeelada la sheegay in maraakiibta ay gaartay. Wasiirka tamarta Sacuudiga ayaa sheegay in mid ka mid ah maraakiibta la weeraray uu ku socday dekedda Ras Tanura, sii uu uga soo qaado saliid la gayn lahaa Mareykanka. Dowladda Mareykanka ayaa maanta soo saartay digniin ku aaddan “ficillo lagu arbushayo” maraakiibta ku safarta xeebaha Imaaraadka Carabta. Digniintan ayaa timid xilli ay sare usii kacayso xiisad ka dhex ooggan Mareykanka iyo Iran. Imaaraadka Carabta aya sidoo kale shalay sheegay in afar markab oo ganacsi weerar arbushaad ah loogu gaystay meel ku dhow biyaha Gacanka Cuman, hase yeeshee ma bixin wax faah-faahin ah. Afhayeenka wasaaradda arrimaha dibedda Iran, Abbas Mousavi ayaa sheegay in weerarada lagu qaaday maraakiibta ay yihiin “kuwa lagu baraarugo oo laga qoomameeyo”. Waxa uu ku baaqay baaritaan lagu sameeyo weerarada, waxaana uu ka digay gacmo shisheeye oo halis faraha la galaya, si ay u arbushaan ammaanka badda. VOA

Hargeysa (Caasimada Online) ― Madaxweynaha Somaliland, Muuse Biixi Cabdi oo xalay khudbad ka jeediyey kulan Afur iyo casho isugu jira oo u sameeyey culimada waaweyn ee reer Somaliland, ayaa waxa uu sheegay in uu qaatay dar-daaran ay u soo jeediyen Culimadu. Madaxweyne Biixi ayaa sidoo kale waxa uu sheegay in gacan bira lagu qabanayo cidkasta oo isku deyday qal-qal gelinta nabada Somaliland, isagoona ka dhawaajiyey in aan qofna looga leexanayn xil uu ka hayo Xukuumadiisa. Biixi oo arrimahaas ka hadlaya, ayaa sidoo kale waxa uu si mal-dahan uga hadlay xariga Xildhibaan Dhakool, wuxuuna yiri “Dar-daarankiini waanu qaadanay oo ay koow ka tahay in Diinta loo gargaaro oo wixii la qabanayaba dhanka Diinta laga bilaabo oo ay ku xigto in nabadda iyo amniga qaranka la ilaaliyo si wada jir ah”. “Ciddii qal-qal galineysa dalka xil kasta oo ay haysana waa in gacan bir ah lagu qabto waayo malaha Diiniyan ba way tahay ee qofka xilka haya fidnada uu bilaaba way ka wayn tahay ta qofka caadiga ah sidaas darteed baa loo yidhaahda qofka xilka haya dambiga uu gala wuu ka sii weynaada qofka caadiga ah ee kale ee aan xilka hayn”. Wuxuuna intaas kusii daray “Haddii qof dambi galo ama qof dilo ama sharcigiiba dilo ama qarankiiba wax ku wado dee garaaddo kasta oo uu sito haddii uu madaxweynaha yahay xilka xayuubin baa u taalla oo la saaraya, haddii madaxweynuhu umaddii fasahaadinayo waa in la qabta oo xeer baynu ka dhiganay”. “Wasiirkii xumaynayana waa in la qabta oo xeer baa laga dhigtay haddii uu xildhibaankii qarankii kala duminayana xeer baynu ka dhiganay, marka in aynaan noqon dawlad dadka danyarta ah uun ku qabata dambiga ka madaxda ahi marka uu wax dumiyana ka daysa iyaduna waa inoo guddoon”. Caasimada Online Xafiiska Hargeysa Caasimada@live.com

(SLT-Hargeysa)-Guddoomiyaha Xisbiga Mucaaradka ah ee UCID, Eng. Faysal Cali Waraabe ayaa Culimada Dalka ugu baaqay inay soo kala dhex galaan Xisbiyada Qaranka oo ay heshiisiiyaan. Faysal oo khudbad ka jeediyey Munaasibad Casho-sharaf ah oo Xalay uu Madaxweynuhu u sameeyay Culimada Somaliland, ayaa sheegay in sababta ay Xisbiyada Qaranku ay doorashada ugu heshiin la’yihiin muddo 14 bilood ah ay tahay Faro-gelin shisheeye awgeed, ayaa Culimada u soo jeediyey inay dhexdhexaadiyaan Xisbiyada Qaranka ee WADDANI, UCID iyo KULMIYE. Guddoomiyaha UCID oo Arrimahaa ka hadlayaana wuxuu yidhi “Dawlado ayaa ina soo dhex galay, taasi waata keentay in Xisbiyadu heshiin waayaan 14 bilood, markaa si doorasho wanaagsani inoogu dhacdo waxaanu jecel nahay inaad inaad na soo kala dhex gashaan, si dalku hore ugu socdo.” Eng. Faysal oo hadalkiisii sii wata ayaa sheegay “Labada Xisbi waanu gaadhnay heshiis, heshiiskaa Macnahiisu maaha inay Labada xisbi doorashada galayaan, balse waxaanu ku heshiinay inay doorashadu wakhtigeeda dhacdo, oo ay qabtaan guddi cusub oo la Magacaabo oo aan kuwii hore u ahayn..”ayuu yidhi, Source

(SLT-Beijing)-Shiinaha ayaa maanta sheegay inay canshuur kusoo rogi doonaan badeecadaha dalkaas looga soo dhoofiyo Mareykanka, oo qiimahoodu dhan yahay 60 bilyan oo dollar, laga billaabo 1-da June. Tallaabada Shiinaha ayaa u muuqata aargudasho kadib markii Washington ay ku dhowaaqday canshuur ka dhan ah ku dhowaad dhammaan badeecadaha laga keeno Shiinaha. Beijing ayaa canshuurta saari doonta badeecado Mareykan oo dhowr ah, waxayna u dhaxeysa 5 illaa 25%, sida lagu sheegay bayaan kasoo baxay Guddiga Siyaasadda Canshuuraha ee Golaha Qaranka Shiinaha. Hadalka kasoo baxay Shiinaha ayaa yimid kadib markii wareegii ugu dambeeyey ee wada xaajoodyada ganacsiga ee labada dal ee ugu dhaqaalaha badan caalamka ay dhammaadeen Jimcihii ayada oo aan heshiis la gaarin. Madaxweynaha Mareykanka, Donald Trump, ayaa jimcihii kordhiyey canshuurta la saaro badeecadaha laga soo dhoofiyo dalka Shiinaha, oo qiimahoodu yahay 200 oo bilyan dollar. Canshuurta oo ahayd 10% ayaa hadda la gaarsiiyey 25%. Jawaabta Shiinaha ee maanta ayaa timid kadib markii Trump uu maanta uga digay Beijing inaysan aar-gudan. Source

(SLT-Nairbi)-Madaxtooyada dowlada Kenya ayaa markii ugu horreysay ka hadashay warar la isla dhex marayay maalmahaan oo ah halka uu ku dambeeyay Madaxweynaha dalka Kenya Uhuru Kenyatta. Afhayeenka Madaxtooyada Kenya Ms Kanze Dena ayaa sheegytay in Madaxweyne Kenyatta uu caafimaadkiisu wanaagsan yahay uuna ku mashquulsan yahay howl maalmeedkiisa caadiga. Wareysi ay siisay idaacad maxali ah maanta ayay afhayeenka Madaxtooyada Kenya ku sheegtay in xafiiskiisa uu ku sugna madaxweynaha tan iyo markii uu ka soo laabtay safar uu ku tegey dalka Shiinaha. “Waxaan la yaabay marka ay dadka leeyihiin Madaxweynaha waa la waayay,Madaxweyne Kenyatta xafiiska ayuu si caadi ah howlahiisa ugu wataa wuuna caafimaad qabaa.”ayay tiri Ms Dena. Hase yeeshee illaa iyo hadda lama soo bandhigin sawiradii ugu dambeeyay ee Uhuru Kenyatta inkastoo afhayeenku uu sheegay in ay dhaqso la soo wadaagi doonto sawiradiisa. Warkan ka soo baxay afhayeenka Madaxtooyada Kenya ayaa imanaya kadib markii baraha bulshada lagu qoray warar sheegaya in la la’ yahay madaxweyne Kenyatta. Source

The army is investigating the circumstances under which one of its soldiers deployed in Mogadishu, Somalia, shot his administration officer dead before killing himself. A source in Mogadishu earlier told this newspaper that the soldier who ran amok was irked by the supervisor, and that four soldiers in total died in the Saturday shooting incident. The UPDF spokesperson, Brig Richard Karemire, however, said only two soldiers perished and investigators are working to establish the motive of the errant soldier. “The motive isn’t yet known. We want to know whether he was insane or not,” Brig Karemire said by telephone yesterday. The incident happened at the main base, which is the central nerve of African Union Mission in Somalia (Amisom), to which Uganda was the first and to-date still the largest troop contributor. The identities of deceased have not yet been released. Shootings among UPDF soldiers are uncommon when on mission outside the country or at home. In recent times, most shootings by soldiers have targeted civilians, with a number attributed to love-gone-bad incidents and property wrangle. However, in 2016, Sgt Isaac Obua shot dead seven of his colleagues inside Makindye Military Police Barracks in Kampala. Pte Isaac Newton Okello was in December 2018 convicted for killing a pregnant woman, her husband and son in Alebtong District and sentenced to 80 years imprisonment. In 2013, UPDF soldiers Sgt Robert Okiror attached to the 7th battalion in Kisoro District,shot dead his girlfriend and the maid following a domestic brawl. In 2013, UPDF Pte Patrick Odoch killed 11 people near Bombo UPDF headquarters over similar reasons. Pte Odoch was later sentenced to a 90-year jail term. In December, 2012, L/Cpl Herbert Rwakihembo, attached to the Military Police, shot dead his fiancée, Irene Namuyaba and two others at Luzira. Source: Daily Monitor

Waxaynu halkaa ka arkaynaa carrabku in uu yahay waxa samaha iyo xummaanta inoo soo jiida, haddii waxaynu ku hadlaynaa yahay wax Alle SWT raali galinnayn sida xadiiska ka muuqata ayeynu waxaynu ku galabsannay naar kuna galaynaa. Ilaahay isaga oo inoo baanaya wuxu ina leeyahay “Miyaanan u samayn laba indhood, carrab iyo labadiisi daan.” intan aad ku socota ba ee aad wax ku arkaysaba annagaa leh. Sidoo kale carrabkan iyo labada daan ee isu hagaajiya ama isu toosiya hadalka annagu miyaanan ku siin weeye su’aashu, haa Allow adaa na siyey, sidaa awgeed waxa innala gudboon mahadcelin. Ilaahay SWT mar kale wuxu innoogu baanay in uu ina siiyey carrab hadalka soo saara, “Wuxu idin baray hadalka.” Ogow mar kasta oo aad hadal maqasho waxa hadalka soo saara waa carrabka, kaas oo aynnu ku kala duwannahay makhluuqaadka kale. Sida oo kale Alle SWT wuxu inoo sheegay eray kasta oo afkeenna ka soo baxa inuu yahay mid guntan oo la qorayo, “Kama soo baxo hadal ‘afkooga’ illaa waxa tirinaya oo ogsoon Malaa’ig.” Qofka sooman akhlaaq caynkee ah ayaa looga baahan yahay? Akhlaaq marka laga hadlayo waa habdhaqanka qofka oo toosnaada, waana mid diintu dhiirigalisay in lala yimaaddo, iyada oo dadka ku tartansiinaysana u tilmaantay in maalinta qiyaame sida loo kala akhlaaq roon yahay loo kala darajo sarrayn doono, waxaana taa muujinaya xadiiska sugan ee Rasuulku CSW leeyahay, “Waxa Mu’miniinta ugu darajo sarreeya kooga ugu akhlaaq wanaagsan.” Hubaashii habdhaqanka suubani wuxuu qofka gaadhsiiya sarreedo aan salaad badnaan iyo soon badnaan lagu gaadhin. Waa habdhaqan uu hormood ugu ahaa ummadda Rasuulku CSW miyaanad arag marka Alle SWT leeyahay, “Waxa kuu sugnaatay akhlaaq sarraysa.” Sida oo kale Caai’sha Rc ayaa mar la waydiyey habdhaqankii Rasuulka CSW waxay ku tidhi, “Habdhaqankiisu wuxuu ku salaysnaa Quraanka.” Rasuulku CSW wuxuu ahaa mid horseed u ah ku dhaqanka diinta sidaa darteed qofka ugu hor dhaqma ayuu ahaa. Habdhaqanka tolmoon waxa lagu gartaa af gaabni iyo dhawrsanaan sidaa ajligeed ayaa ergaygii Alle SWT lagu sheegi jiray in uu ahaa mid tilmaamaha ku suntan, xadiis ka suganna wuxu ahaa, “Alle wuxu ugu jecel yahay dadka qofka aan hadalka badnayn, wuxuna ugu neceb yahay qofka hadalka badan ee bilaa murtida ah.” Bogga Facebook: Cabdirisaaq Cabdiraxmaan Xasan Rakuub Caddaloolka Faysbuugga: Hoyga Sheekh Cabdirisaaq Xasan Rakuub Email: cabdirisaaqafrican@hotmail.com Tell: 063 440 85 03. 97 08 515 SheekhRakuub.wordpress.com Source

Sicirbararka ugu weyna ayaa ku habsaday somaliland taas oo ay shacabku uga qayliyeen sida fiinta, sixirbararka oo intuu xadhigga goostay, xadkiisana dhaafay marayana meel aad u daran oo laga murugoodo,Shacabku waxay baadi gobayaan habeen iyo malinba sidii ay uga bixi lahayeen dhaqaalo xumada haysada,. Sixirbararku wuxu sababay inuu yaraado wax kala iibsiga iyo maceeshadii oo cirka isku shareertay, sidoo kale wuxuu dhaawacay dhaqaalaha dalka,Sixirbararka waa aafo qaran oo asiibtay bulshada dhammanba.Sixirbararku wuxuu saameyn ba’an ku yeeshay qoysaska dakhligoodu hooseeyo, Muruq-maalka ama xoogsatada, Hooyooyinka khudaarta iibisa, sidoo kale wuxu saameeya wax kasta oo nagu wareegsan laga bilaabo waxyaabaha aasaasiga ah sida cuntada, biyaha, laydhka,waxbarashada, caafimadka,dhaqaalaha oo idil ayuu saameeya iyo shidaalka. Intaa waxaa sii dheer maheradaha yar yar ee aan iska xejin karin sixirbararka, shaqaalaha qaada mushaharka xadidan. (Constant wage) sida Askarta, Macalinka, shaqalaha dawlada. “Haddii xadiga lacagtu ay hoos u dhacto iyada oo aanay maceeshadii aanay hoos u dhicin balse lacagta suuqa dhaxa wareegaysa haddii ayka badan intii suuqu u baahnaa waxa isla markaaba hoos u dhacaya qiimaha lacagta, Lacagta suuqa ku jirtaa ay yaraatana qiimaha lacagtu kor bay u kacaa”.Dowlada ayaa ku fashilantay inay meel dhigaan siyaasad dhaqaale oo waxa ku ool ah iyo Maareynta siyaasadda bangiga , is-dhaafsiga lacagaha qalaad iyo dhaqaalaha guud ahaanba tallaabooyinka ay dawladu qaado oo aan meel marin intooda badan, dowlada oo aan maalgalin ganacsadada,dhiirigalina aan siinin ganacsadada ayaa keenta in lacagta dalka laga saaro dalkalana wax lagaga soo iibsado ama muqaadaraad(qaadka) lagu soo badasho. Hadaba waa in si toos ah ama si dadban loo yareeyo lacagaha dalka ka baxaya, Tusaale ahaan, iyada oo la adeegsanayo siyaasad lacageed(Monetary Policy) iyo mid maaliyadeed (Fiscal Policy)si loola dagaallamo sixirbararka, marka la eego dhammaan noocyada lacagaha ajnabiga ah waa inay gacanta u galaan dawladda, maadaama dowladdu tahay nidaam lacageed “bixinta lacagta”. ·Ma jiro ajande iyo qorshe cad oo u yaal dawlada oo lagu maamulo dakhliga dalka ama siyaasad lagu hago lacagaha qalaad. ·Ma jirto daabacaad sharci ah oo uu dalku leeyahay ( legal tender) ·Aqoon la’aanta dhanka dhaqaalaha. ·shaqaalaha bank dhaxe oo badiba lagu keena nidaam qabiil manalaha aqoon dhaqaale, taasina waxay sababtay guul darrada ku timid siyaasadda qaranka. MAXA KEENA SIXIRBARARKA:- 1.Qiimaha dhaca shilinka somaliland:- Lacagta dollarka oo wax lagu kala iibsado, iyadoo ay jirto kalsooni la’aanta lacagta dalka lagu qabo halka uu dadkeenu aaminsan yihiin in u dollarku yahay mid raaso-maal ah. 2.Mobile money transfer (Edahab and Zaad) bulshada ay la daaladhacaysa dhibaatooyinka zaad iyo edahab ay ku hayso shillinka somaliland, isticmaalka shillinku marka u yaraado ee u shaqayn waayo waxa ku dhacaya qiimo dhac, dib u dhac, mana yeelanayo waxtar, iyo niyad jab waxanay sababta sixirbarar, hadaba haddii ay yaraado lacagta suuqa wareegaysa ama uu kordho xawaaraha lacagta suuqa ku jirta, si kastaba ha noqotee edahab iyo zaad waxay yaraysay isticmaalka shillinka somalinad. 3. Lacagaha la soo daabaco (Printiga money) Daabacada lacago aan laga fiirsan loona meel dayin kuna fadhiyin cilmi oo dawladu soo daabacado lacago fara badan oo aan xadi lahayn, dawladu mataqaano xadiga lacagta ah ee dhax wareegaysa suuqyadeena. Tusaale ahaan:- Marka ay dawladu soo daabacado lacag cusub kuna soo dayso suuqa ma kordhiso dhaqalaha wadanku iyo dakhliga balse waxay sababta in shaygii hore suuqa uga ahaa 400 sl imika uu noqto 800sl waxay sababta sixirbarar iyo qiimo dhac shilinka Somaliland. 4. Qaadka Qaadka ayaa bulshada ku haya hagardaamo iyo mushkilad xag dhaqaale iyo mid caafimaadba balse imika ku darsaday in uu sababo sixirbarar, qaadka oo markii hore lagu kala iibsan jiray birr oo imika lagu kala iibsado dollar.waxaynu wada ogsoonahay oo markhaati madoon ah haddii la kordhiyo cashuurta qaadka in qaadkuna qaliyoobayo taasina waxba kamuu badalin sixirbarar. 5. kharashka dowladda (Government spending). kharashaadka aan mihiimka ahayn ee ay isticmaasho dawladdu waxay sababta sixirbarar. 6. Sarrifka (exchange money). maalinba maalinta ka danbaysa waxa kor u kacay qiimaha sarrifka lacagta,mana saldhiggin qiimaha shilinku, sababta oo ah dawlada baa ka gaabisay inay la timaadoSiyaasad-dejinta sarrifka iyo jaangoonta shilinka, 7.waxsoosaar la’aanta. Waxsoosaarka maxaliga ah ee dalka waa in la siiya maalgashi iyo dhiirigalin si loo kobciyo wax soo saarka wadanka lagama maarmaan u ah horumarinta dhaqan-dhaqaale si looga badbaado baahida loo qabo shisheeye,si uu u helo lacagta adag oo kobcisa dhaqaalaha waddanka sixirbararkuna u yaraado. 8. Xoolaha nool oo joogsaday Dhaqaalaha Somaliland in uu ku salaysanyahay ama ku tiirsanyahay waxyaabo fara badan, ayadoo ay ugu horayso nimcooyinka uu ilaahay siiyay wadankeena sida xoolaha, xoolaha ayaa sida aad wada ogsoontihiinba la joojiyay taasina waxay keenta inay curyaamiso dhaqaalaha dalka,marka aanay jirin lacag adag oo soo gasha dalka balse ay jirto mid ka baxta. TALO SOO JEEDIN SIDII LOO YARAYN LAHA SIXIRBARAR ·Waa in dawladu faro galin ku samaysaa suuqa isla markaan cashuurta ka yaraynaysa waxyaabaha daruuriga ah, sido kale cashuurta ku kordhinaysa waxyaabaha aan muhiimka ahayn. ·In la horumariyo xoolaha iyo wax dhoofinta wadanka. ·waa in la sameeya siyaasado iyo qorshoyaal tallaabooyin maareyneed oo loo isticmaali karo in lagu maareeyo hab-nololeedka, sarrifka iyo qiyaasta dollarka isbeddelka shilinka si loo badbaadiyo xaaladaha adag ee noolaanshaha nolosha, dawladdu waa inay dejiso oo meel marisaa salgoysa shillinka, waa in la xakameeya sixirbararka ka hor inta aanay ka bixin gacmaha. · In la dhiso habab wax ku ool ah oo loogu talagalay kormeerka bangiyada iyo bixiyeyaasha lacagta xawilaadaha. ·In la ilaaliyo tallaabooyinka kormeerka waqtigeeda iyo in loo hoggaansanaanta siyaasadaha iyo qorshe istaraatiijiyadeed kaasoo miisaaniyada sanadlaha ah lagu saleyn doono oo laga soo horjeediyo taas oo guud ahaan guusha laga gaari karo maaliyada iyo bangiga. ·Sixirbarar wuxuu saamayn ku yeesha hab nololeedka dhaqaale waa in la joojiya lacagaha adag ee habeen walba dalka ka baxaysa ee qaadka lagu badesho ·Waa in gabi ahaanba la joojiyo Adeega Edahab iyo Zaad. · Waa in kor loo qaado lana xoojiya sharafta isticmaalka shilinka somaliland oo la horumariya lacagta wadanka, wadan kasta waxa uu ku faana waa lacagtiisa u gaarka ah. · Dawladu waa inay ku dhiirrigelisaa ganacsadda inay sameyso maalgashi gudaha ah,si kor loogu qaado waxsoosaarka cuntada heerka maxaliga ah, iyo in la yareeyo soo dejinta cuntada, waxyaabaha maxalliga ah waa in ay kor u qaadaan xukuumadu sida cunnooyinka joogtada ah (Galley, digirta,garowga,iyo waxyaabaha kale ee dalagga ah). BANKA SOMALILAND Banka waa mid ka mid ah halboowlayaash ugu muhiimsan dowladda ee aarrimaha maaliyadda iyo dhaqaalaha,hadafyada ugu mihiimsan ee bankigu waa inuu ilaaliyaan xasiloonida, sharafta, waxtarka shilinka JSL.Hadaba banka somaliland oo aan awood ulahayn fulinta, dajinta, sharciyada , xeerarka,qawaanin iyo shuruudo adag oo lagula xisaabtamo cidkasta oo sharciga ku xad gudubta, banka ayaan ahayn mid sal go’oya qiimaha sarrifka lacagaha oo aanay noqon sarrifku mid hadba wixii lagu soo tooso aan lagu sarrifan, hoos u dhaca iyo kor u kac qiimaha lacagta labaduba midna uma fiicna horumarinta dhaqaalaha dalka, siwalbooy ahaataba waa inuu bankigu xaddido qulqulka lacagta dhax wareegaysa suuqyada waa inuu xakameeyo cadadka hantida dareeraha ah ee suuqa ku jirta. “If a nation’s economy were a human body, then its heart would be the central bank. And just as the heart works to pump life-giving blood throughout the body, the central bank pumps money into the economy to keep it healthy and growing.” WAAJIBAADKA BANKA DHAXE EE SOMALILAND ü Mas’uuliyadda ugu weyn ee bangiga dhexe waa dajinta iyo hirgelinta siyaasadaha lacagta waa in uu bangigu ilaaliya sarrifka joogto ah ee shilinka, si loo xaqiijiyo koritaanka dhaqaalaha ee qaranka si habsami u socodka lacagta loo xaqiiijiyo. ü Baanka waxa uu mas’uul ka yahay hubinta xasilooni lacageed iyo kor u qaadista ilaalinta qiimaha shillinka dalka iyada oo loo marayo sharciga iyo kormeerka,kobcinta hagaajita iyo isku dheelitirnaanta dhaqaalaha qaranka. ü Nidaamka lacagta bixinta iyo maamulida isku badalka lacagta dalka iyo lacagaha qalaad sida Birr,Dollar, iyo Riyaal. ü Bankigu waa inuu u tallaabooyin adag oo ka dhan ah kuwa ku lug leh daabacaadda lacagta been-abuurka ah ee dollarka.”Tani waa dembi weyn oo lidi ku ah dhaqaalaha“ ü Waa in uu koontaroola lacagaha soo galootiga ah, waa inuu bankigu xareeyo lacagaha qalaad ee ay soo saaraan ganacsadadu. ü Bankiga dhexe waa inuu door muhiimaha ka qaataa horumarinta nidaamka kobcinta dhaqaalaha (Economic growth) waa inay diirada saaraan kor u qaadida kobaca dhaqaale. ü Sidaa daraadeed, bangiga dhexe waa inuusan aheyn oo keliya doorka maamulka, laakiin sidoo kale doorka horumarinta ee dhaqaalaha dalka. CAQABADAHA HAYSTA BANKA DHEXE EE SOMALILAND Ø Qalabka oo aan ku filneyn. Ø Xoojin la’aanta xirrirka siyaasada iyo isku xidhnaansho la’aanta laamaha kala duwan ee qaranka, Ø Lacagta ku jirta wareegga ayaa ka baxsan xakameynta Bangiga Dhexe, Ø Kormeerka liita ee bankiga Ø Bangiga oo aan madax banaanay iyo awoodiisa maamul oo liitada. Ugu danbeyn dawladdu waa inay door muhiim ah ka ciyaartaa xakamaynta sixirbararka iyada oo sameyneyso qorshayaal horumarineed sida beeraha , kaluumeysiga, xoolaha, warshadaha,la dagaalanka shaqo la’aanta iyo shaqo abuurka, maalgashi caalami ah.waa in meel looga soo wada jeedsada dhibaatada soo noqnoqonaysa, Labada siyaasadoodba waxay labaduba hoos u dhigi doonan sixirbararka, si wax-ku-ool ah, Siyaasadda Lacagta (Monetary Policy) iyo Siyaasadda cashuurta (Fiscal Policy). Tixraac: – Suuqa sarrifka waqda iyo Google ALLE MAHAD LEH. Adeeca Yusuf Mohamed Economics and political science Hargiesa Somaliland 252634039289 adeecaqueen92@gmail.com Source

Waxaan shaki ku jirin qof kasta siduu yahay inuu isaga iska dhigay!!! Adigu wax kale ma tihid waxaad uun tahay Hankaaga!!!!! Ficilkaada inta badan wuxuu ka tarjumayaa waxa aad aaminsan tahay ama aad ka fekeraysid. Ilaahay sareeye waa wanaagsan yahay waxaan wanaag ahayna looma nisbeeyo,wuxuuna mar kasta la jiraa wanaagga!!! ‎: “{وَلِلّهِ الْمَثَلُ الأَعْلَىَ} “Ilaahay Matal sare ayuu leeyahay” Xadiisul qudsi ayaa ahaa: ‎يا عبادي ! إنما هي أعمالكم أحصيها لكم . ثم أوفيكمقا إياها . فمن وجد خيرا فليحمد الله . ومن وجد غير ذلك فلا يلومن إلا نفسه ” .•. “Adoomadaydoow waa uun acmaashiina waxaan idiin kaydinayo,ee ninkii wanaag hela alle ha ku mahdiyo,kii hela waxaan wanaag ahayna yuusun eedayn cidaan naftiisa ahayn” Rasuulka scw wuxuu yiri: عن عمر بن الخطاب رضي الله عنه قال: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول(إنما الأعمال بالنيات وإنما لكل امرئ ما نوى ). “Acmaasha oo dhan niyada ayay ku tacaluqdaa qof kastana wuxuu niyeystay uun buu helaa”. Ma dhici karto ama badna adoo wax wanaagsan niyeystay inaad wax xun hesho. Sidoo kale ma dhici karto adoo xumaan niyeysan inaad samaan samayso. Hadaad wanaag qalbiga ku hayso waxa kaa soo fulaya oo dhan waxay noqonayaan wanaag. Hadaad xumaan niyadda ku haysana waxa kaa soo fulaya xumaan uun bay noqonayaan. Si taa la mid ah qof aad xumaan ka aamintay ma dhacayso inta badan in uu kuu muuqdo wanaagiisa wax kasta oo uu sameeyana xumaan uun bay kula noqdaan. Si taa la mid ahna qof aad wanaag ka aamintay inta badan kuuma muuqanayso xumaantiisa oo wax kasta oo ka soo fula way kula fiicnaanayaan oo xitaa xumaantiisa tafsiir fiican baad uraadinaysaa!!! Soomaalidu waxay ku maah maahdaa haday laabi meel dhacdo indho wax ma arkaan. Waana sida fiican ee ay diintanaduna ina farayso inaan mar kasta wanaagga u janjeerno,Oo waxaad arkaysaa in islaamkanagu mar kasta inagu dhiiri galinayo inaan dadka wanaag ku malayno. ‎ { لَوْلَا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَات بِأَنْفُسِهِمْ خَيْرًا } “Maxaa Haddii ay xumaan maqlaan raga iyo haweenja muminiinta ah ay naftooda isugu malayn waayeen khayr”. Inta badan qof han sare leh xumaan kuma fakaro,qof wanaag doonayana himilo hoose kuma saqajaamo!!! Hadaad aragto caro,cuqdad,xiqdi,xumaan,nacayb,shaki,sas,cay,kibir,foobiyo,dagaal,iwn waxaad ogaataa in nafsadaasi tahay mid jiran oo liidata oo han hooseeya ku fakaraysa. Hadaadse aragto farxad,cafis,wax tar,wax quur,duco,wanaag,kibir la,aan,amaan,nabad,nolol,iwn waxaad ogaataa in nafsadaasi tahay nafsad sare oo caafimaad qabta oo himilo sare higsanaysa. Walaalayaal sirta nolosha waa wanaag ee hadeer ka bilow inaad wanaaga ka fakartid oo aad ka leexato dhabaha xumaanta. Ilaahay waxa uu ina leeyahay. – ‫وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ (34) ‫ Masina samaha iyo xumaha ee adiga mar kasta bixi midda wanaagsan waxaad arkaysaa iyada oo kii cadaawadda idinka dhaxaysay isu rogay xigaale ku jecel.. 1 ‫Waxaa la xaqiijiyay in xumaha iyo samaha ay yihiin laba energy oo iska soo horjeeda oo hadba kii bata uu saamayntu yeesho ‫Ummad kasta oo ay dadkeedu ku bataan sifooyinka wanaagsan jawigooda waxaa hareeya wanaag ‫Ummad kasta oo ay dadkeedu ku bataan sifooyinka xunna jawigeeda waxaa hareeya xumaan ‫ Walaalayaal waxaa loo baahan yahay in aan u badano sifooyinka wanaagga si uu jawigeenu u hareeyo wanaag iyo wada noolaansho Haddaba, ma tahay adigu qof hammi leh, hadaf wata oo higsanaaya himilo? Ma rabtaa in aad ku guulaysatid wax walba oo aad guul ka rabtid? Ma rabtaa in aad yeelatid firfircooni aad ku abuuri kartid nolol sare? Ma rabtaa in hammi iyo dadnimo sare ay ku gasho? Ma rabtaa in kartidaadu korodho oo qof wax abuura aad noqotid? Ma rabtaa in aad nolosha wax ku soo siyaadiso oo aanad adigu siyaado ku ahaan ? Waxaas oo dhan hadaad rabti inaad ka meel gaadho oo aad jeceshahay inaad baalka wanaagsan taarikhda ka gasho oo lagugu xuso dariiqa quman, oo aad daneyneyso guusha ifka iyo aakhiraba, ogow ma aha jidka kugu hagayaa mid cusub ama ka duwan ka ay mareen dadkii kaa horeeyay ee ku guuleystey! – Kama duwana waddada ay maraan dadka guuleystaa. Waxaanad u baahan tahay inaad dheegto taariikhdooda, si aad uga hesho waayo aragnimo. Qofkuu hadafkiisu cad yahay wuxu u baahan yahay in uu ka gudbo caqabadaha, waxaana lagama marmaan ah ina uu helo waddo uu u hogaansanaado, si uu wakhti kooban ugu fuliyo waxa qayrkii u baahnaa inuu wakhti libinlaab ah ku fuliyo. Qofka tusaale iyo tilmaansi laheyn waa qof lunsan, dadka intooda badanina iskuma hawlaan inay dib u baadhan dadka uga horeeyay himiladooda, balse waa shuruudda uu fulinteeda u baahan yahay qofka guusha wacan doonaya in uu gaadhaa waa taas. Haddaynu dib u eegno dadka raadka ku reebay taariikhda ee qofka raaca dariiqoodu uu ku najaxayo waxa ka mid ah, macallinkeena iyo Rasuulkeena sharafta leh Muxammed binu Cabdillahi (CSW) ee Ilaahey inoo sheegay in uu yahay tusaale wanaagsan oo ku dayashadiisu tahay liibanta qofka mu’minka ah. Waxa u ahaa Rasuulku markii u yaraa agoon aan hooyo iyo aabbo toona helin, waxay maalmihii yaraantiisu muujinayeen rejo yaraan ka muuqata mustaqbalkiisa marka loo eego caruurta ficiisa ahaa, laakiinse Illaahay [SW], ayaa u doortay in uu noqdo hoggaanka umadda, waxaanu ku imtixaamay qoomkiisii oo way dhibeen, caayeen, cambaareeyeen, cidhiidhiyeen, cidleeyeen, wasakhna ku shubayeen, waxayn ku noqdeen cadow, xataa ay ka caymadiyeen/eryeen dhulkiisii hooyo ee uu aadka ujeclaa. Laakiin, arrimahani Rasuulka [CSW] kama aaney mamnuucin inuu sii inay guusha alle mar uun imanayso xataa uu dacwadii gaadhsiiyaye caalamka oo uu xaqii gaadhey dunida oo dhan. Ka baro taariikh-nololeedka Rasuulka suubban iyo dadka guuleystey waddada ay u mareen nolosha ay ku liibaaneen, oo kaga dayo dedaalka, kaga dayo dulqaadka, kaga dayo daacadnimada, kaga dayo geesinimada, kaga dayo kalsoonida, kaga dayo himilada sare ee ay lahaayen iyaga oo noloshoodu adag tahay, kaga dayo hami sare iyo himilo dheeriaad ah, kaga dayo u adkeysiga dhibaatoyinka iyo u dulqaadashad khasaaraha. Dadka noocas ahi waxay ina barayaan in hammiga sare uu yahay ka lagu najaxo aakhiro iyo adduunyaba, sababtoo ah, asxaabtii Rasuulku (CSW), waxa janno loogu bushaareeyay iyaga oo adduunka jooga, waxaanay taas ku gaadheen hammi sare oo ay lahaayeen oo aheyd inay jannada kula waraan Rasuulka (CSW). Walalayaal ugu danbayn waxa inaga dhigayaa qof wanaagsan o waxtar leh o waxsoo ssar leh o guulaysta if iyo aduuna insha allah waa Han iyo Himilo o hankeena iyo Himiladeenu ha sarayso insha allah. By: Mohammed Adam Hassan Engineer Developer Researcher and Politician. E-mail: moadam203@gmail.com Tell: 0634394700 ( isbaddel ka bilaabmay shakhsi isla markaana u xuub siibtey bulsho dhan si ay u noqdaan Hormuudkii Horumarka Ee dunidan aynu ku noolnahay ) Source

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa magaalada Muqdisho iyo gobalada kale ee dalka si qarsoodi ah loogu iibinayaa su’aalaha imtixaanka dowladda ee ardayda dugsiyada sare ee sanad dugsiyeedka 2018-2019. Ardayda ayaa su’aalaha hela 24 saac ka hor inta aysan u fariisan imtixaanka, waxayna class-ka imtixaanka lagu galayo ay tagaan iyagoo wata su’aalaha iyo jawaabaha oo ay guryahooda uga soo shaqeesteen. Wasaaradda waxbarashada ayaa sheegtay in imtixaanka suuqa yaalla uu yahay mid been abuur ah, hase yeeshee ardayda ayaa sheegay inuu yahay mid sax ah. Ardayda qaar ayaa kuu sheegaya in su’aalaha laga soo siiyay xafiisyada iskuuladooda halka qaarkoodna ay ka heleen internet-ka oo la soo dhigay, waxaana arintaan fududeeyay mas’uuliyiin ka tirsan guddiga imtixaanaadka qaranka ee wasaaradda waxbarashada iyo tacliinta sare. Maamulada iskuulada ayaa la sheegay in imtixaaanka helitaankiisa ay ku bixiyeen lacag badan, si aysan u dhicin ardayda iskuulkooda ka socota ee ka qayb galaya imtixaanka qaranka. Haddii ay ardayda dhacaan waxay saameen ganacsi ku yeelanaysaa iskuullada ay ardaydaasi ka socdaan, maadaama lagu baahinayo baraha bulshada iyo warbaahinta oo dhan. Macalimiin iyo maamulo iskuul oo gaashaan ka ah in ardaydooda dhacdo ayaa la sheegay in ay lacag badan u hureen sidii ay ku heli lahaayeen su’aalaha imtixaanka, kadibna ay u qaybiyeen ardaydooda sida ay noo sheegeen ilo xog ogaal ah. Goobaha waxbarashada Soomaaliya, gaar ahaan kuwa magaalada Muqdisho hada waa mid kamid ah ganacsiyada ugu wanaagsan ee dalka ka jira, waxaana laga sameeyaa malaayiin dollar iyadoo ay aad u hoosayso tayada waxbarashada. Si lamid ah sanad walba oo ay dowladda Soomaaliya qabaneyso imtixaanka dugsiyada sare ayaa la musuq maasuqaa, waxaana la sheegaa in guddiga su’aalo diyaarinta ay kumanaan lacag ah ka helaan bixinta qishka imtixaanka. Caasimada Online Xafiiska Muqdisho caasimada@live.com

(SLT-Hargaysa) Madaxweyne Muuse Biixi Cabdi ayaa Markii Ugu horaysay si dadban uga hadlay xadhiga Xildhibaan Maxamed Axmed Dhakool oo ka tirsan Golaha Wakiilada, kaas oo aan Dastuurka loo marin xadhiiga. Madaxweyne Muuse Biixi oo xalay afurkii ka hadlaayay kulan Madaxtooyada ka dhacay ayaa yidhi. “Waxan dhigay halkii ay culimada waaweyni dhigeen, dardaarankiinniina waannu qaadannay oo ay kow ka tahay in Diinta loo gargaaro oo wixii la qabanayoba dhinaca Diinta laga bilaabo oo Diinta la taageero oo ay ku xigto in nabadda iyo amniga dalka si wada-jir ah loo ilaaliyo, ciddii khalkhal gelinaysa dalka xilkasta oo ay haysana in gacan bir ah lagu qabto.”Sidaa waxa yidhi Madaxweynaha Somaliland . Source

(SLT-Hargeysa)-Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland, Mudane Muuse Biixi Cabdi waxa uu maanta xafiiska ku qaabilay safiirka dalka Ingiriiska u qaabilsan Soomaaliya, Amb. Ben Fender oo maanta dalka ku yimid safar shaqo. Kulankaa Waxa lagaga wada hadlay qodobo ay ka mid ahaayeen sidii looga wada shaqayn lahaa siyaasada guud iyo amaanka mandaqada geeska oo ay Somaliland ku leedahay door muuqda oo caalamku ku ixtiraamo, diyaar garawga iyo qabsoomida arrimaha doorashooyinka wakiilada iyo golayaasha deegaanka, geediga dimuquraadiyada, dardar-gelinta iyo kor u qaadida kaalmooyinka horumarineed ee dawladda Ingiriisku ku taageerto Jamhuuriyadda Somaliland iyo xoojinta xidhiidhka labada dal. Waxaanu madaxweynuhu safiirka iyo weftiga uu hoggaaminayo warbixin mug iyo miisaan leh ka siiyey horumarka ay ku tallaabsadeen shacbiga iyo dawladda Somaliland oo ah mid ay horeba uga markhaati kaceen caalamku. Dhiniciisa waxa uu safiirku madaxweynaha ku bogaadiyey sida qiimaha leh ee uu u qaabilay iyo warbiximaha waafiga ah ee uu ka siiyey horumarka ay dal iyo dad ahaanba Jamhuuriyadda Somaliland ku tallaabsadeen oo mudan in lagaga dayo. Source

(SLT-Hargeysa)-Siyaasi Jamaal Cali Xuseen ayaa soo jeediyey goob uu sheegay inay mudan tahay in loogu magac daro alle haw naxariistee marxuun Xaaji Cabdikariim Xuseen (Cabdi Waraabe). Siyaasi Jamaal Cali Xuseen ayaa qoraal soo saaray waxa uu ku soo jeediyey in kulliyada nabada iyo xalinta khilaafaadka ee jaamacada Hargeysa loogu magac daro marxuun Xaaji Cabdi Waraabe. Siyaasi Jamaal Cali Xuseen ayaa qoraalkiisa ku yidhi sidan:- Fikrad soo jeedin: Haji Abdi Warabe Institute for Peace and Conflict Studies – Hargeisa University. Anigu waxaan soo jeedin lahaa in lagu bilaabo Oo magacaa loo bixiyo qaybta lagu barto nabadda iyo xalinta khilaafaadka ee Jaamacadda Hargeysa. Xaajigu Ilaahay naxariistii jannaddii ha ka waraabiyee maadama uu ahaa qof xagga nabadda ku xeel dheer, kuna suntan islamarkaana tacab badan geliyey waxa lama huraan ah in loogu magac daro goob muhiim ah Oo ay Bulshadu qadariso. Sidoo kale dalka Maraykanka gaar ahaan Jaamacadda Harvard university waxaa jira school ka mid ah Oo arrimaha dawladda iyo siyaasadda lagu barto Oo loogu magac daray madaxweynihii Maraykankee John F Kennedy, waxaana iskuulkaasi la yidhaa; ” John F Kennedy School of Goverment at Harvard University”. Sidoo kale inaguna waxaynu odhan karnaa; ” Haji Abdi Warabe Institute for Peace and Conflict Studies at Hargeisa University. Goob keliyana uma qalmee 2 iyo 3 ba wuu u qalmaa. Fikradaha laysla dhex marayo ee halkii lagu maamuusi lahaa ayaan aniguna ku soo dhex tuuraya fikradaasi haddii Eebbe yidhaa. Bal aniguna soo jeedintaydaasi diiwaanka ii geliya inshallah. Source

Madaxweynaha Dowladda Puntland Mudane Siciid Cabdullaahi Deni ayaa ka qayb-galay munaasabad ay degmada Garoowe Sadex Dab-Demis iyo booyad kagala wareegaysay shirkadda isgaarsiinta Golis. Munaasabadda ayaa waxaa kasoo qayb-galay maamulka Gobolka Nugaal, kan degmada Garoowe, masuuliyiin ka tirsan Goleyaasha Dowladda Puntland, Ganacsato maamulka sare ee shirkadda Golis iyo saraakiil ka tirsan Madaxtooyada Puntland. Madaxweyne Deni oo hadal ka jeediyey goobta lagu wareejinayey agabka ayaa ku dheeraaday ahmiyadda ay leeyihiin dab-damiskani iyo iskaashiga dowladda iyo shacabkeeda. “Dawladdu waa dadka, dadkana inay isku tashadaan waa wax waajib ku ah, hadaysan dabka iska demin oo colaadda iska demin oo gaajada la dagaalamin oo dhibaatooyinka kale ee bini’aadamka ku soo wajahan meel ugu soo wada jeesan, ogaada dad gaar ah wax ma gaarayaan ee bulshadoo dhan ayay gaarayaan” ayuu yiri Madaxweynaha Puntland Sidoo kale Madaxweyenaha dowladda Puntland ayaa shirkadaha kala duwan ee Puntland ka howl gala ku booriyay inay xoojiyaan adeegyada ay ku horumarinayaan bulshadooda. Ugu dambayn, Madaxweynaha Puntland Mudane Siciid Cabdullaahi Deni ayaa sheegay in dhowaan lasoo bandhigi doono qorshe dowladdeed oo ku aadan dhinaca horumarinta, kaas oo in muddo ah laga shaqaynaayey, isla markaana arrimo badan lagu iftiimin doono. PUNTLAND POST The post Madaxweyne Deni oo ka qeyb-galay munaasabad degmada Garoowe dab-demisyo kula wareegaysay appeared first on Puntland Post.

Qaran News

Muqdisho (Caasimadda Online) – Waxaa Maanta Magaalada Muqdisho ka dhacay kullan ballaaran oo ay isugu imaadeen Xubno sare sare ee xisbiga Amni iyo Cadaalad iyo Odiyaasha Guurtida dhaqanka Digil iyo Mirifle, waxaana laga soo saaray qodobo xasaasi ah oo ku saabsan xirnaanshaha Shiikh Mukhtaar Roobow Abuu Mansuur oo dowladda Soomaaliya u xiran muddo 150 Maalin ah. Kulanka ayaa waxaa laga soo saaray qodobo 3 ah, waxaana dowladda lagu eedeeyey inay diidan tahay soo deynta Roobow. Sidoo kale waxaa Dowladda laga codsaday in Roobow si deg deg ah loo soo daayo si loo wada hadlo isagoo xor ah. Qaar ka tirsan Odayaasha kulanka ka hadlay ayaa sheegay inuu Farmaajo diiday soo deynta Roobow isla markaasna uu ku xiray laba shardi oo kala ah: Inuu Roobow soo wareejiyo ciidamada iyo hubka uu heysto iyo inuu isaga tago dalka oo uu iska dhiibo Qadar ama Turkiga Odayaashaas ayaa sheegay inuu Roobow diiday qodobadaas isla markaasna uu ku tilmaamay inay tahay mid lagu caburinayo isaga uusana dalka uga tagi doonin amar ay dowladda bixisay. Sidoo kale Odayaasha ayaa ugu hanjabay Madaxweynaha inuu Roobow kasoo jeedo Beel isla markaasna uu isna beel kasoo jeedo, haddii uu kusoo deyn waayo muddo 15 maalin ah ay qaadi doonaan tallaabo ka dhan ah Beesha uu Madaxweynaha kasoo jeedo isla markaasna ay kasoo afduuban doonaan badalka Roobow inkastoo ay sheegeyn inaysan beeshaas aan laga heli doonin qof u dhigno isaga sida ay hadalka u dhigeyn Halkaan hoose ka akhriso qodobadii laga soo saaray kulanka: WAR SAXAAFADEED MAANTA KA SOO BAXAY XISBIGA AMNI IYO CADAALAD. Xisbiga Amni & Cadaalad wuxuu canbaaraynayaaa xariga 150 maalmood jirsadey ee uu ku xiran yahay Sheikh Muktar Roobow Ali, kaasoo weli helin xaquuq insaani ah. Taasina aan loo dulqaadan Karin. Xisbiga wuxuu soo dhowaynayaa go’aankii ay ka qaateen odeyaashii dhaqanka ahaaa oo ku hawlanaa Wadahadalkii xalka loogu raadinaayey dhibaatooyinkii ka dhashey xarigiii sharci darada ahaa ee ciidanka AMISOM-Ethiopian – Sector 3 ugeysteen musharax Mukhtar Roobow 13-kii December 2018. Odeyaasha waxay af-ka waayeen Madaxwaynaha Dowada Federaalka, Mohamed Abdullahi farmaajo kaas oo go’aansadey in uu sii huriyo dhibaatada reer KGS balse taasi aysan udhici doonin sida uu rabo. Waayo waxaanu oganahy in Dowlada Federalka iyo tan Koonfur Galbeed labaduba in ay dhibaato ka hurinayaan deegaanada Koonfurgalbeed, taasina ay keeni karto dhibaato horleh iyo Amni xumo horleh. Xisbiga wuxu ku baaqayaa: 1= in sida ugu dhakhsiyaha badan loo soo daayo, xorriyadiisa dib loogu soo celiyo Sheekh Mukhtaar Roobow Ali si wadahadal loola galo asagoo xur ah, welina uu hogaamiyo wadahadalada dib uheshiisiinta reer KGS. 2= Sidoo kale, Xisbigu wuxuu ugu baaqayaa dowlada federralka iyo dowlad koonfur galbeedba in aysan ka been abuurin xaqiiqada jirta kana waantoobaan burburinta dastuurka, taasoo u keeni-karta burburka hanaanka geedi socodka dib u heshiisiinta ummaddan walaalaha ah. 3= Xisbiga, wuxuu kaloo codsi usoo jeedinayaaa ummada soomaaliyeed iyo beesha caalamka oo qarashkooda lagu dhibaataynaayo dadka reer Koonfurgalbeed in ay soo farageliyaan arintan KGS inta aysan faraha kasii bixin. Caasimada Online Xafiiska Muqdisho caasimada@live.com

Doorashadu Waa habab iyo hay’ado suuragal ka dhigayo in dadweynuhu ka qeybqaataan sameynta go’aannada siyaasadda iyadoo la marayo hab ku dhisan tartan codbixin oo xor ah. Doorashadu waa xaq dastuuri ah uu leeyahay muwaadinka Somaaliyeed, sida ku cad qodobka22aad faqradiisa 2aad dastuurka KMG ee la ansixiyay 01/8/2012. Xaqa doorashada si loo nidaamiyo waxaa qasab ah in la helo sharci u gaar ah doorashooyinka, oo ujeeddadiisu tahay helidda habraac laysla og yahay, laguna nidaamiyo xaqaas, suurta-galna ka dhigaya in muwaadiniintu tartan codbixin oo xor ah ku doortaan cidda ay u arkaan in ay talada dalka qabato, sharci kasta oo nidaaminaya xaqa doorashada waa in aanu saameyn ku yeelan rabitaanka dadka wax dooranaya lakiin kaalintiisu ku koobnaato nidaamin. Iyada oo taa laga duulayo Xukuumadda Soomaaliya, waxa ay 02/05/2019 meelmarisay hindiso sharciyeedka doorashooyinka iyadoo wax ka badashay nuqul ay diyaariyeen Guddi Wasaaradda arrimaha gudaha u xilsaartay diyaarinta hindiso sharciyeedka doorashooyinka. Haddaba hindiso sharciyeedka ay ogolaatay xukuumadda mayahay mid u adeegaya xaqiijinta xaqa ku xusan qodobka 22aad faqradiisa 2 aadee dastuurka KMG ah?, kaalintiisuna ma ku kooban tahay nidaaminta xaqa doorashada, mise waxaa jira qodobo saameyn ku yeelan kara in la gaaro ujeedada loo unkayo sharciga? Si aan uga sal gaarno waxaan is dultaagaynaa hindiso sharciyeedka annaga oo diiradda saari doonna dhinacyadan : Sarreynta Dastuurka Madax banaannida iyo dhexdhexaadnimada GMDQ Xadeeynta ku tagri falka awoodaha ee GMDQ Doorashada oo qabsoonta xilligii loogu talagalay Dhaliilaha nidaamka matalaadda isku dheeli tiran Sarreynta Dastuurka iyo hindisa sharciyeedka: Dastuurka Jamhuuriyadda Federaalka Somaaliyana isaga ayaa ugu sareeya shuruucada Dalka, isaga ayayna tahay in ay u hoggaansanaato Xukuumadda, hagana dhamaan go’aannada siyaasadeed ee qaybaha dowladda, si waafaqsan qodobka 4aad faqradiisa 1aad ee DKMG, sharci kasta oo la soo saararyo waa in uu la jaanqaado dastuurka. Qodabka 12aad ee ka hadlaya Doorashada Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya sidan ayuu u qoran yahay (1- Murashaxa Madaxweyne ee Xisbiga hela kuraasta ugu badan aqlabiyadda Baarlamaanka ayaa ku guulaystay jagada Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya. Haddii Xisbiga ku guulaysta aqlabiyadda kuraasta Baarlamaanka iyo Murashaxa Madaxweyne ee Xisbigu ay gaari waayaan aqlabiyadda hal dheergia ah (50+1) ee Baarlamaanka, waxa ay isbahaysi la samaysanayaan Xisbi ama Xisbiyada kale si ay u meel marto Shuruucda iyo Siyaasadaha Xisbiga aqlabiyadda Baarlamaanku. Haddii laba xisbi sinmaan waxay isbahaysi ka raadsanayaan Xisbiyada kale si midkood ugu guuleysto jagada Madaxweynaha.) Qodabkani waxa uu ka hor imaanaya dastuurka KMG, qodobkiisa 89aad ee sheegaya in Baarlamaanka labadiisa gole ay dooranayaan madaxweynaha, iyada taas laga anbaqaadayo waxa ay tahay in ay Xukuumadda dib u eegis ku sameeyso qodobka 12aad ee hindiso sharciyeedka doorashooyinka inta aanay u gudbin Barlamaanka maadama aanu laheyn sal sharci ah, dastuurkana uu sheegayo sharci kasta ee khilaafsan in uu yahay waxaba kama jiraan, si waafaqsan qodobka 4aad dastuurka. Dhanka kale waxa haboon maadaama lagu saleeyay doorashada nidaamka xisbiyada, in Madaxweynahu aanu xubin ka noqon xisbiyada siyaasadda ku hardamayo, si uu qayb uga noqdo isku soo dhaweeynta xisbiyada siyaasadda iyo dhisida Xukuumadda, taana waxa suuragal ka dhigi kara in Barlamaanka labdiisa gole si wada jira u doortaan Madaxweynaha loona maro habraaca ku xusan qodobka 89 DKMG, iyada oo shardi laga dhigayo in qofka u tartamayo jagada Madaxwaynaha aanu xubin ka ahayn xisbiyada siyaasaadda. Qodobkaan faqradiisa 2 aad waxa uu u qoranyahay sidan (……ay gaari waayaan aqlabiyadda hal dheergia ah (50+1) ee Baarlamaanka….) waxa haboon in loo qoro sidan (….. ay heli wayaan aqlabiyada (50+1) tirade guud ee Golaha Shacabka ) sababtoo ah Baarlamaanku waxa uu koobanayahay labada gole, Xukuumaduna waxa ay u baahantahay kalsoonida Golaha shacabka oo kaliya. Qodabka 12aad waxa uu sheegayaa xisbigi hela kuraasta ugu badan Baarlamaanka inu uu ku guuleysanayo jagada madaxweynaha, xitaa haddii aanu helin kalsoonida xildhibaanno gaaraya( 50+1), taas oo ka dhigan in sharcigu aanu tixgalin siin rabitaanka codbixyayaasha intooda badan. Tusaale hadii xisbiga aqlabiyada uu helo 55 kursi oo u dhiganta 20% codka codbixiyayaasha, kuna guul dareeysto in uu sameeyo isbaheeysi lagu xaqiijiyo (50+1), waxa ay ka dhigan tahay in aan dan iyo heelo laga laheeyn 80% ee kamid ah codbixiyayaasha. haddaba su’aasha is waydiinta mudan waxay tahay waa maxay faa’iidada doorasho qof iyo cod haddii aan la tixgalin rabitaanka dadka codeeyay? Dhanka kale haddii xisbiyada soo baxay ee helay 80% Xildhibaanada la doortay ay diidaan in ay isbahaysi la galaan xisbiga guuleystay axaa xiga oo tillaabo? hindisa sharciyeedku jawaab nagama siin is weydiintaas. Waxa iyana muhim ah in la caddeeyo waxa dhacayo haddii xisbi heli waayo aqlabiyad, kuna uuldareystaan axsaabta ka mid noqday Baarlmaanka in ay la samaystaan isbahaysi keena xukuumad wadaag ah, ma doorasho cusub ayaa la galayaa?, ma Madaxwaynaha xisbigiisu aqlabiyada helay ayaa iska magacaabaya Wasiirka kowaad? Ma la sugayaa Inta ay iska fahmayaan Xisbiyada guulaystay ? wada hadalada yaa garwadeen ka noqonaya haddii Madaxwaynuhu xubin ka yahay mid ka mid ah xisbiyada is fahmi la’a. Madax banaanida iyo dhexdhexadnimada GMDQ. Guddiga doorashooyinka waa in uu ka madxabnaanaado waaxda fulinta, uuna noqdaa mid dhexdhexaad ah si waafaqsan qodobka 111G ee Dastuurka KMG iyo lifaaqa 1aadaad qodobkiisa 1 aad A, ee sharciga Dhisda Guddiga Madaxabanaan ee Doorashooyin 02/04/2015. Qodobka 14aad waxa uu leeyahay: (1- Doorashooyinka dalka waxaa la qabanayaa afartii sanaba mar si waafaqsan qodobka 60aad ee Dastuurka, bil ka hor dhammaadka mudda xileedka Baarlamaanka. 2- Maalinta doorashooyinka la qabanayo waxaa cayimaya GMDQ, ka dib marka ay la tashadaan Madaxweynaha Jamhuuriyadda FederaalkaSoomaaliya. Madaxweynaha ayaa Digreeto ku soo saaraaya maalinta doorashada ee ay Guddigu soo jeediyeen. GMDQ waa in ay cayimaan taariikhda doorashada, ugu yaraan sagaashan (90)maalmood ka hor wakhtiga ay codbixintu qabsoomayso.) Qodobkani waxa uu sicad u sheegayaa in GMDQ Madaxwaynaha kala tashado xadidaada maalinta doorashada, Madaxweynuhuna digreeto ku soo saaro tashiga kadib, Tani waxa ay ka dhigan tahay Madaxweynaha “oo ay suurta gal tahay in uu ka mid yahay murashaxiinta u taagan tartanka doorashada” in la siiyay awood u gaar ah uu kaga duwan yahay murashaxiinta xisbiyada kale, taas oo ka dhigan in meel looga dhacay madaxbanaanidi GMDQ, isla markaana meesha ka saareysa dhexdhexaadnimadooda. Awooddaan lagu gaaryeelay Madaxweynaha waxa ka dhalan kara haddii uu arko in aanu doorashada ku guuleysanayn in uu diido digreetada lagu cayimayo maalinta doorashada, si uu u sameysto muddo ororsi, taas oo dhalin karta qalalaase siyaasadeed. Qodobka 18aad faqradihiisa 1 aad iyo 2 aad waxa ay u qoran yihiinn sidan : (1-GMDQ, inta aan la baahin ama la ogeysiin waqtiga la bilaabayo diiwaangelinta codbixiyeyaasha iyo muddada ay soconeyso, waxay wargelinayaan madaxda Qaranka. 2-Madaxweynaha ayaa Digreeto ku soo saaraaya bilowga diiwaangelinta codbixiyeyaasha ka dib marka uu dhagaysto islamarkaana uu derso soojeedinta sababaysan ee GMDQ muddo lixdan (60) maalmood ah ka hor maalinta ay diiwaangelintu bilaabmayso). shardiga ah in lagu war-galiyao madaxda qaranka iyo in soo jeedin loo sameeyo Madaxweeynaha, kadib uu digreeto ku soo saaro muddo 60 casho ah xiliga ay is diiwaan galintu bilaabaneeyso, waxa ay dhaawac ku tahay madaxbanaanida GMDQ iyo waliba dhexdhaxaadnimadiisa si taas looga badbaado waa in Guddiga loo madax baneeyo xaddidaada goorta la diiwaangalinayo codbixiyayaasha iyo xilliga codeynta ay billaabaneyso. Xadeynta ku tagri-fal awoodaha GMDQ Maamulidda doorashada waa waajib saaran GMDQ, xubnaha Guddiga, howlwadeenadiisa iyo dhamaan shaqaalaha waxa ay qayb ka yihiin dadka doorashada loo qabanayo, waxana shaki la’aan ah in ay ku saamoobayaan tartanka doorashada si taas looga hortago, loogana fogaado ku takri-fal awoodeed, waxa habboon sharciga ay ku shaqeeynayaan in uu caddaado kana taxaddaro dulduleelo keeni kara ku takri-fal iyo amar ku taakleeyn. Qodobka 17aad faqrada 1aad, waxa ay shegeysaa (Doorashooyinka Soomaaliya ee heer federaal waxaa ka codayn kara oo kaliya codbixiyeyaasha isku diiwaangeliyay in ay codkooda dhiibtaan). Faqradaan waxa ay ku xadiday cidda codeyn karta xilliga doorashada, in ay tahay ciddi isku diiwaan-galisay in ay codkeeda dhiibatao, halka faqradda 4 aad ay u qorantahay sidan (Faqradda 1aad ee qodobkan waxaa la dabaqayaa xaaladaha caadiga ah laakin haddii duruufo kale yimaadaan waxaa u banaan Guddiga in ay si kasta oo doorasho hal qof iyo hal cod ah u hirgalin karaan u qabtaan) Faqradaan waxa ay sheegee in la dhaqan galinayo faqradda 1 aad xaaladaha caadiga ah oo kaliya, laakiin haddii duruuf timaado Guddiga ayaa go’aan ka gaarayo cidda codeeynaysa, duruufaha iman kara waxa ay yihiin lama sheegin, hindiso sharciyeedku ma qeexin waxa loola jeedo duruuf taas oo ah awood dheeraad ee Guddiga la siiyay keeni kartana in loo adeegsado si khaldan ay ka dhalan karto in la aqoonsan waayo cidda xaqa u leh codeeynta, waana mid sahli karta in sidii la doono laga sameysto liiska codbixiyayaasha. Qodobkaan faqradiisa 5 aad waxa ay leedahay(Qof kasta oo isku diiwaan-geliya codbixiye si sharcigan waafaqsan wuxuu marayaa habka gaarka ah ee aqoonsiga qofka (Unique Biometric identification) ). Faqradaan waxa ay xaddiday habka loo marayo diiwaan galinta codbixiyaasha, iyada oo lagu sheegay in ay noqoneyso“Unique Biometric identification” lakiin faqrada 6 aad oo u qoran (Haddii ay suurta-gali weydo habka diiwaan-gelinta ku xusan faqrada (5) ee qodobkan, GMDQ ayaa go’aan ka gaaraya habka diiwaangelinta.) waxa ay awood u siiyay GMDQ go’aan ka gaarista habka diiwaan galinta, taas oo ka dhigan in GMDQ ay samayn karaan ku takri-fal awoodeed. Qodobka 32aad faqradihiisa 3aad iyo 4aad waxa ay u qoran yihiin sidan ( 3-Waxaareebban haddalada xanafta leh ee bulshada Soomaaliyeed kala fogaynaya waxna u dhimaya dhaqanka, diinta, nabadgalyada iyo danta guud ee ummadda Soomaaliyeed. 4- Waxaa ka reebban xisbiyadda in ay ku ololeeyaan arrimo qabiil, kuwo diimeed iyo arrimo gobolaysi ah) . Labadaan faqro eray bixinnada la adeegsaday habka loo dhigay waxa ay noqon karaan kuwo sidii ladoono loo fasiran karo, ayna ka dhalan karto in xisbi kamida xisbiyada tartamayo laga saaro diiwaanka xisbiyada, si arinkaas looga hortago waxa habboon in lagu daro erayada hindisa sharciyeedku ku qeexayo qodobka 3aad ama meesha laga saaro si aan looga dhigan marmarsiimo tartanka looga reebo xisbiyada qaar, taas oo dhici karta haddii labada faqro aan kor ku xusnay lala aqriyo qodobka 19 aad faqradiisa 1aad xarafka f sharica Xisbiyada Soomaalia 2016, ee sheegaya haddii xisbi la yimaado xadgudubyo ka hor imanaya sharciga doorashooyinka in Xafiiska diiwaangeliyuhu ka saarayo liiska diiwaanada xisbiyada siyaasadeed. Qodobka 20aad faqradiisa 4aad ee u qoran sidan (Codbixiyaha uu ka xumaado kaarku wuxuu xaq u leeyahay in loo beddelo marka uu keeno kaarkii ka lumay ama ka xumaaday soddon cisho (30) ka hor maalinta codbixinta). Faqradaan waxaa muuqata in qaab qoraalkeeda wax ka qaldanyihiin, iyadoo shardi ka dhigaysa qofka kaarku ka lumo In uu keeno kaarkii lumay si loogu baddalo! Khaladka ka muuqda faqradaan waa mid ku kooban sida muuqata qoraalka la qalday, waxa haboon in dib loo qaabeeyaa hab qoraalkeeda iyada oo lagu caddeeynayo habraaca uu marayo qofka uu ka lumo kaarka codbixinta. Qodobka 35aad faqraddiisa 2 aad waxa ay u qoran tahay (Agabka doorasho ee ku xusan faqrada (1) ee qodobkan, GMDQ waxay ku bixin karaan qandaraas furan oo loo simanyahay loona maamulay si daah-furnaan iyo caddaalad ah, oo waafaqsanna Sharciga Iibka iyo Qandaraasyada Qaranka) adeegsiga erayga “ku bixin karaan” maahan mid munaasib ah, iibinta Agabka loo adeegsanayo doorashooyinka waa mid xasaasi ah, waxaana ka mid ah systemka lagu diiwaan galinayo codbixiyayaasha sidaas darteed waa In uu ahaado mid ku dhisan daahfurnaan erayga ah “ku bixin karaan” lagu badalo “ku bixinayaan”. Qodobka 38aad faqraddiisa 1aad xarafka B waxa ay uqoron tahayay sidan: ( Hubinayaa in ay wakiillada xisbiyadda tartamayaa goob-joog yihiin) halka ,faqrada 2aad ee isla qodobka aan sare ku xusnay lagu sheegay (Ma bannaana oo waa mamnuuc in qof aan goobta ku qornayn oo aan ahayn shaqaalaha iyo hawlwadeennada doorashooyinka uu goob-joog ahaado marka la fulinayo waajibaadka ku xusan faqrada (1) ee qodobkan). Qodobkaan faqradiisa 1 aad xarafka (B) waxaa lagu dalbay in wakiilada xisbiyadu goob-joog ahadan, halka faqrada 2 aad isla qodobki lagu sheegay mamanuuc in ay tahay goob-joog in ay ahaadan cid ka baxsan shaqaalaha iyo howl-wadeenada goobta taas oo u muuqata in ay iska hor-imaanyaan Labada faqro, sidii la doonana loo fasiran karo. Qodobka 44aad waxa uu uqoran yahay (1. Wixii cabashooyin ah ee ay qabaan wakiillada xisbiyadu waa in ay qoraal ugu gudbiyaan Maamulaha goobta. Maamulaha goobtu waa in uu qaraar ka soo saaro cabashooyinka loo soo gudbiyay iyo wixii muran ah ee ka dhashay hawsha doorashooyinka. Cabashooyinka goobta ee qoraal ahaan loo soo gudbiyay ama loo soo jeediyay waa in qoraal lagu diwaangaliyaa si xafiisyada sare ee GMDQ loola socodsiiyo). qodobkaan waxa lagu sheegay haddii wakiilka xisbigu cabasho qabo in uu maamulaha goobta qorayo warqad lagu cadeeynayo cabashada wakiilku qabo, caqli ahaan siday suuragal ku tahay in qof laga cabanayo qoro cabasho isaga khuseeysa, anagoo og in mararka qaar cabashadu sal u noqon karta faldanbiyeed ay ciqaabi ka dhalan karto, gaar ahaan haddii ay cabashadu la xariirto xaaladaha ku xusan qodobka 54 aad . dhanka kale qodobku kama hadal haddii maamulaha goobtu diiddo in uu qoro cabashada cidda ay tahay in uu la xariiro wakiilka xisbigu iyo habraaca uu marayo. Si qodobku u cadaado Waxaa habboon in habraaca lamarayo lagu xuso. Qodobada kala ah: 13 aad faqrada 5 aad , 15 aad faqrada 4 aad , 17 aad faqrada 9 aad , 24aad faqrada 4 aad , iyo 31 aad faqrada 1 aad, dhamaan qodobadaan aan soo xusnay waxa lagu sheegay in GMDQ uu soo saarayo Xeer-nidaamiyeyaal, waxa haboon xeernidaamiyada lifaaq looga dhigo sharciga doorashooyinka oo aan lagu deeyn in Guddigu sameeyso wixi uu ku shaqeeyn lahaa. Doorashada oo qabsoonta xilligii loogu talagay Qodobka56aad faqradiisa 1aad waxa ay sheegee (Haddii ay suurtagali weydo doorashooyinka guud ee xubnaha baarlamaanka dalku in ay qabsoomaan duruufo adag oo jira awgeed, xubnaha baarlamaanka xilka haya ayaa sii haynaya xilka Sharci-dajinta inta duruufahaas adag laga gudbaayo doorashaduna ka qabsoomayso). Qodobkaan Faqradiisa 1 aad waxa ay si cad u dhiira-galineysaa in doorashadu aysan ku qabsoomin xilligii loogu talagalay, Xildhibaanada Baarlamaanka in badan oo ka mid ah ma hubaan in ay soo laabanayaan sidaas darteed waxa ay soo dhaweeynayaan wax kasta oo suuragal ka dhigaya muddo kororsi, haddii hindiso sharciyeedka sidaan loogu geeyo waxa la arkaa in ay u codeeyaan. Qodobkaan Faqrada 2 aad waxa ay u qoran tahay (Duruufaha adag ee ku xusan faqrada 1aad ee qodobkan waxaa ka mid ah nabadgalyo darro baahsan oo dalka oo dhan ka dhacda, aafooyinka dabiiciga ah sida dhul gariirka iyo cudurrada faafa, abaaro baahsan iyo fatahaadaha webiyada iyo duufaanta iyo wax kasta oo lagu tilmaami karo musiibo Qaran). duruufaha adag ee lagu xusay qodobkaan waxa ka mid xaalad amni oo baahsan taasoo haddaba ka jirta wadanka, sababna u noqon karta in aan doorasho qof iyo cod ah lagu fakirin, sidaa awgeed waxa haboon in meesha laga saaro duruufaha ku xusan faqradan. Qodobkaan Faqradiisa 7aad waxa ay u qoran tahay sidan (Muddada xil-haynta ee Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalku waxa ay la kordhaysaa muddada cusub ee Goleyaasha Sharci-dejinta maaddaama ay doorashadu xilligeedii ku qabsoomi wayday ) qodobkaan waxa uu fursad u siisay Madaxweynaha in uu muddo xileedkiisa kororsan karo, isaga oo ah cidda ugu horeeysa ee lagala tashanayo dib u dhaca doorashada si waafqsan faqrada 3aad ee qodbkaan. Guud ahaan haddii lala aqriyo qodobka 56 aad qodobada 14aadiyo 18aadwaxaa kuu muuqanaya in aanay doorashadu ku qabsoomi Karin muddadii loo xadeeyo. Dhaliilaha nidaamka matalaadda isku dheeli tiran Qodobka 11aad (1. Habka doorashooyinka dalku wuxuu noqonayaa nidaamka matelaadda isudheellitiran ee Liiska Xiran (Proportional Representation – closed List). Liisaska xisbi waliba waa in aysan ka badnaan laban-laab kuraasta loo tartamayo, kana yaraanin tirada guud ee kuraasta loo tartamayo. Doorashada Madaxweynaha JFS waxaa maamulaya sida ku cad Qodobka 111G (2)(a) ee Dastuurka.) Qodobkaan waxaa lagu caddeeyay in nidaamka doorasho ee dalka uu yahay nidaamka matalaadda isku dheeli tiran ee liiska xiran. Nidaamka matalaadda isku dheellitiran waxaa loola jeeda in xisbi kasta ee ka qayb qaata doorashada uu helayo kuraas u dhiganta cododka uu helay. Nidaamkan markii ugu hooraysay 1855 waxaa laga dhaqan galiyay Denmark. Mataalada isku dheeli tiran ee liiska xiran waxaa loola jeedaa in codbixiyuhu marka uu codka dhiibanayo uu doorto mid ka mid ah liisaska xisbiyada tartamaya isaga oo aan kala reebin, wax ka badalin, nidaaminin, kala soocin magacyada liiska ku qoran ee uu uqaadanayo sida ay tahay. Nidaamakani waxa uu leeyahay dul duleelo Waxa laga yabaa in uu abuuro daganaashiyo la’aan xagga Xukuumadda ah, haddii xisbi heli waayo (50+1), taas oo abuuri karta xasillooni darro siyaasadeed oo saameyn ku yeelata horumarka dalka iyo dadka . Waa nidaam ay adag tahay in la fahmo gaar ahaan arinta la xariirta qaybinta kuraasta, kuma sii jirto haddii loo shardiyo 4.5. Waxa uu yareeynayaa xiriirka ka dhexeeya xildhibaanada la doortay iyo dadkii ay matalayeen. Waxa uu awoodda gacanta u galinayaa hoggaanka xisbiga oo ah iyagu cidda go’aanka ka gaaraya dadka ka mid noqonaya liiska murashaxiinta, waana tan keeneysa in kuwa la doortay ay mar walba u dhawadaan una dhago nugladaan rabitaanka hogaanka xisbiga xitaa haddii ay ka hor-imaanayso danaha qaranka. Qodobka 13aad faqradiisa 6aad waxa uu shardinayaa in xisbigu helo 7% si uu uga mid noqdo Baarlamaanka, waa tiro aad ubadan oo u dhiganta 20 xildhiaan, taasina waxa ay keeneysaa in dad aan codod ku iman ay galaan Baarlamaanka, innaga oo og in bulashadeeynnu u qaabeysan tahay qaab beelo ku dhisan, mar walbana ay fiirsanayaan guddoomiyaha ama murashaxa xisbiga waana mid keeni karta in cododku qaybsamaan. Tusaale haddii ay xisbiyo badani oo tartamay gaari wayaan7%, taana waxa ay ka dhigan tahay in la qasaarinayo codod badan oo laga yaabo in ay gaari karaan ama kor u dhaafaan50% muwaadiniinti cododkooda dhiibtay, taas waxa ay kadhigan tahay in meesha si dadban uga baxeyso ujeeddadii laga lahaa qof iyo cod. Codbixiyuhu awood uma lahan in uu doorto hal murashax , waxa uuna ku qasbayaa mararka qaar in uu u codeeyo murashaxiin aanu u arkin in ay leyihiin karti keenaysa in la doorto. Ugu danbeeyn tilaabo kasta oo noo dhaweynaysa in la gaaro doorasho qof iyo cod ah waxa ay mudan tahay bogaadin, hindiso sharciyeedka Xukuumadu ogolaatay waxa jira wax yaabo badan uu ku amaanan yahay lakin waxaan diiradda saarayay dulduleelada iiga muuqday oo ku dhisan aragtideeyda, tan ugu muhiimsan ay masuuliyadi ka saaran tahay cid kasta oo saameyn ku leh go’aan ka gaarista sharciga doorashooyinka ayaa ah, in muddo kabadan nus qarni sharcigi ugu horeeyay ee doorasho aanu noqon mid talada gacanta u galiyay dad aan ku imaan rabitaanka codbixiyayaasha. W/Q: Caadil Cali Maxamed Afeef: Aragtida maqaallada iyo faallooyinka waa kuwo u gaar ah qorayaasha ku saxiixan Si, Goobjoog News u soo daabacdo qoraalkaaga…..fadlan ku soo dir; info@goobjoog.com Source: goobjoog.com